Mùa xuân này, một nhóm làm việc dưới quyền con rể của tổng thống đã đưa ra một kế hoạch cho một ứng phó COVID-19 tích cực, phối hợp trên tầm quốc gia, có thể kiểm soát được đại dịch. Vậy tại sao Nhà Trắng đột nhiên tăng cường thúc đẩy sự ứng phó lộn xộn riêng rẽ của 50 tiểu bang?
30/7/2020
Dịch bởi: Người Mỹ Gốc Việt
Vào ngày 31 tháng 3, ba tuần sau khi Tổ chức Y tế Thế giới WHO chỉ định đại dịch coronavirus là đại dịch toàn cầu, một chiếc xe tải DHL đã chạy tới đại sứ quán đá xám của Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) ở Washington, DC, cung cấp hàng hóa quý giá: 1 triệu bộ xét nghiệm chẩn đoán cho COVID-19 do Trung Quốc sản xuất, được mua theo lệnh của chính quyền Trump.
Thông thường, việc mua hàng của chính phủ liên bang đi kèm với các hợp đồng chi tiết, đầy đủ các từ viết tắt và mã nhận dạng. Họ yêu cầu chữ ký cho phép từ một viên chức hợp đồng được ủy quyền và thường được công khai trong cơ sở dữ liệu mua sắm của chính phủ Hoa Kỳ, theo một hệ thống được coi là một hàng rào chống lãng phí, gian lận và lạm dụng.
Vụ mua hàng này đã không xuất hiện trong bất kỳ cơ sở dữ liệu nào của chính phủ. Cũng không có viên chức hợp đồng nào tham gia. Thay vào đó, nó đã được ghi lại trong một hóa đơn mà Vanity Fair có được, từ một công ty, Cogna Technology Solutions (tên riêng của nó viết sai chính tả là “Tecnology” trên hóa đơn), ghi nhận tổng số đơn hàng 3,5 triệu bộ thử nghiệm với số tiền nợ 52 triệu đô la. Mục “tên khách hàng” chỉ ghi đơn giản là “WH.”
Trong ba tháng kế, các lai lịch bí ẩn của những bộ xét nghiệm đã gây ra nhiều bối rối và chỉ tay đổ lỗi. Một công ty trí tuệ nhân tạo có trụ sở tại Abu Dhabi, Group 42, có mối quan hệ chặt chẽ với gia đình cầm quyền ở UAE, đã tự nhận mình là người bán 3,5 triệu xét nghiệm và yêu cầu thanh toán. Các yêu cầu của nó đã được chuyển qua các bộ phận khác nhau trong Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh (HHS), nơi mà các luật sư đã vô vọng truy tìm cho ra một người nhân viên chính danh đã ký hợp đồng.
Trong thời gian đó, hơn 2,4 triệu người Mỹ đã nhiễm COVID-19 và 123.331 trong số họ đã chết vì căn bệnh. Đầu tiên ở New York, và sau đó ở các bang trên cả nước, các thống đốc, chuyên gia y tế công cộng và những người dân sợ hãi đã gióng lên hồi chuông cảnh báo rằng sự thiếu hụt nghiêm trọng của các xét nghiệm và thời gian kéo dài để chờ kết quả, đã làm tê liệt việc ứng phó đại dịch của Hoa Kỳ.
 |
| Hóa đơn cho 3,5 triệu thử nghiệm COVID-19 liệt kê tên khách hàng là "WH." |
Nhưng hàng triệu bộ xét nghiệm, một số trong đó được Cơ quan Quản lý Khẩn cấp Liên bang (FEMA) phân phối cho một số tiểu bang, đã không giúp ích được gì. Theo các tài liệu thu được bởi Vanity Fair, các mẫu xét nghiệm đã được kiểm tra tại hai phòng thí nghiệm riêng biệt của chính phủ và được phát hiện là “bị nhiễm bẩn và không thể sử dụng được.”
Đại diện nhóm 42 đã không trả lời các yêu cầu bình luận nhiều lần.
oOo
NHÓM JARED
Việc mua bán bí mật, và đáng ngờ về mặt pháp lý, các bộ xét nghiệm đó là công việc của một đội đặc nhiệm tại Nhà Trắng, nơi Jared Kushner, con rể và cố vấn đặc biệt của Tổng thống Donald Trump, đã đảm nhận vai trò rộng lớn trong cuộc đối phó với đại dịch. Điều đó giải thích cho chữ “WH” trên hóa đơn. Trong khi nó không rõ liệu Kushner có đóng vai trò trong việc mua bán hay không, việc mua sắm vật tư không đúng cách là “một thương lượng nghiêm trọng,” theo lời một cựu nhân viên Nhà Trắng. Đây là vụ trục lợi điển hình. Điều đó sẽ không tốt.”
Mặc dù vai trò ngoại cỡ của Kushner đã được báo cáo rộng rãi, đây là lần đầu việc mua sắm bộ xét nghiệm do Trung Quốc sản xuất được tiết lộ. Vì vậy, một nỗ lực phi thường hơn nữa mà Kushner giám sát: một dự án bí mật để đưa ra một kế hoạch toàn diện, sẽ ồ ạt đẩy mạnh và phối hợp việc thử nghiệm COVID-19 ở cấp liên bang.
Sáu tháng sau khi đại dịch bắt đầu, Hoa Kỳ tiếp tục hứng chịu sự bùng phát COVID-19 tồi tệ nhất ở các nước phát triển. Lỗi đáng kể thuộc về một phản ứng của liên bang khi đổ trách nhiệm cho các tiểu bang nhiệm vụ quan trọng về thử nghiệm. Điều trớ trêu là, sau khi tập hợp đội ngũ đưa ra một kế hoạch thử nghiệm quốc gia hung hăng và đầy tham vọng, Kushner sau đó dường như đã quyết định, vì những lý do vẫn còn mờ ám, để huỷ bỏ đề xuất của mình. Ngày nay, khi các thống đốc và thị trưởng đang cố sức để dập tắt dịch bệnh đang hoành hành trong dân cư của họ, các nhà từ thiện tại Quỹ Rockefeller đang làm việc để lấp đầy khoảng trống và tổ chức đủ thử nghiệm đủ để kiểm soát dịch bệnh trên toàn quốc.
Bên trong Nhà Trắng, trong phần lớn tháng 3 và đầu tháng 4, một nhóm các cộng sự kinh doanh trẻ được chọn bởi Kushner, bao gồm một người bạn cùng phòng đại học trước đây, đã hợp tác với một số chuyên gia hàng đầu của ngành kiểm tra chẩn đoán. Cùng nhau, họ đưa ra các phác thảo của một chiến lược thử nghiệm quốc gia. Nhóm này - làm việc ngày đêm, liên lạc nhau trên ứng dụng mã hóa WhatsApp - đã đưa đến với một kế hoạch chi tiết mà Vanity Fair có được.
Thay vì để các tiểu bang tranh giành nhau các bộ xét nghiệm đang khan hiếm và công suất giới hạn của các phòng thí nghiệm, kế hoạch sẽ thiết lập một hệ thống giám sát và phối hợp quốc gia để tăng nguồn cung cấp, phân bổ bộ xét nghiệm, dỡ bỏ các rào cản của quy định và hợp đồng, và thiết lập một hệ thống giám sát virus phổ biến trước mùa thu, để giúp xác định chính xác các đợt bùng phát tiếp theo.
Các giải pháp mà nó đề xuất chẳng phải là khoa học hỏa tiễn - hay thậm chí có thể so sánh với công việc phức tạp đáng sợ trong việc phát triển một loại vắc-xin mới. Bác sĩ Mike Pellini, đối tác quản lý của Section 32, một quỹ đầu tư mạo hiểm công nghệ và chăm sóc sức khỏe cho biết, bất kỳ kế hoạch quốc gia nào để giải quyết thâm hụt thử nghiệm đều có thể sẽ dựa trên “mức độ sao chép UPS của một ngành công nghiệp”. Ông nói, “Hãy tưởng tượng nếu UPS hoặc FedEx không có cơ sở hạ tầng để kết nối tất cả các dấu chấm. Nó sẽ là sự hỗn loạn hoàn toàn.”
Kế hoạch đã được phác hoạ tại Nhà Trắng và rồi đưa ra áp dụng để kết nối các dấu chấm. Một số người thực hiện kế hoạch này đã nói rằng nó sẽ được trình bày cho Tổng thống Trump và có khả năng sẽ được công bố tại Vườn hồng vào đầu tháng Tư. “Tôi đã rất lạc quan,” một người tham gia biết. “Hiểu biết của tôi khi đó là tập tài liệu hoàn tất sẽ được gửi đến tổng thống vào cuối tuần đó” và sẽ dẫn đến một “thông báo quan trọng.”
Nhưng rồi không có chiến lược thử nghiệm phối hợp quốc gia nào được công bố. Bản kế hoạch, theo người tham gia này cho biết, “chỉ cuốn theo làn khói.”
Nhà Trắng đã không trả lời yêu cầu của Vanity Fair để phỏng vấn ông Kushner hoặc trả lời một danh sách chi tiết các câu hỏi.
Mùa hè này đã minh họa bằng chi tiết tàn khốc sự hao tổn nhân mạng và kinh tế vì đã không khởi động một hệ thống thử nghiệm quốc gia, điều mà hầu hết mọi quốc gia công nghiệp hóa khác đã làm. Hàn Quốc thể hiện như là tiêu chuẩn vàng, với các điểm xét nghiệm cho xe chạy qua và các “bốt điện thoại” sáng tạo, kết quả được trả về trong vòng 24 giờ, và việc cách ly có hỗ trợ cho những người xét nghiệm dương tính, bao gồm cả việc mang thực phẩm cho họ.
Tại Mỹ, ngược lại, tin tức truyền hình cáp và các trang nhất các báo đã bị choáng đầy bởi hình ảnh của dòng xe dài hàng dặm trong cái nóng thiêu đốt Arizona và Texas chờ đợi hàng giờ cho các xét nghiệm chẩn đoán khan hiếm, và thị trưởng tuyệt vọng vùng Sunbelt đang cầu xin trong vô vọng sự giúp đỡ của liên bang để tăng công suất xét nghiệm. Nói tóm lại, đó là một “sự thất bại kinh hoàng", cách nói của một chuyên gia y tế công cộng hàng đầu.
Chúng ta chỉ còn vài tuần nữa là tới kỳ mở cửa trường học đầy nguy hiểm và gây tranh cãi và mùa cúm sắp xảy ra trong mùa thu, mà kế hoạch bị hủy bỏ nói trên đã tính đến như là một thời hạn quan trọng để thiết lập một hệ thống quốc gia cho việc xác định nhanh chóng các điểm bùng phát và điểm nóng mới.
Nếu không có việc xét nghiệm có hệ thống, “Chúng ta tựa hồ đã dán băng keo lên mắt, nhét bông vào tai, và trốn dưới gầm giường, Bác sĩ Margaret Bourdeaux, giám đốc nghiên cứu của Chương trình Chính sách Công Toàn cầu thuộc Trường Y khoa Harvard.
Mặc dù Tổng thống Trump thích ca tụng số lượng xét nghiệm của Hoa Kỳ, số liệu đó không tính đến tốc độ của kết quả hay sự ứng phó với chúng, Bác sĩ June-Ho Kim, nhà nghiên cứu y tế công cộng tại Ariadne Labs, một sự hợp tác giữa Trường Y tế Công cộng T.H. Chan của Harvard và Bệnh viện Brigham và Phụ nữ, người lãnh đạo một nhóm nghiên cứu các quốc gia thành công ngoại lệ trong việc ứng phó COVID-19. “Nếu bạn nhấn bàn đạp thật mạnh và chẳng đi đâu, thì tất cả đều vô ích.”
Không có kế hoạch quốc gia hữu hiệu, nỗ lực để tạo ra một kế hoạch đã nhờ vào tay một mạng lưới các tổ chức phi chính phủ và thường dân cao cấp. Nỗ lực rõ ràng nhất được dẫn dắt bởi Quỹ Rockefeller và chủ tịch có tiếng nói nhẹ nhàng của nó, Tiến sĩ Rajiv Shah. Rất tập trung và kiên quyết phi chính trị, ông Shah, 47 tuổi, hiện đang điều hành một liên minh lưỡng đảng rộng lớn bao gồm ba cựu ủy viên của FDA, một nhà kinh tế học đoạt giải Nobel, một ngôi sao điện ảnh, và 27 thành phố, tiểu bang và các khu vực người Mỹ bản địa, tất cả cho một mục tiêu rất cao - đạt được 30 triệu xét nghiệm COVID-19 mỗi tuần vào mùa thu, tăng từ mức hiện tại là khoảng 5,5 triệu mỗi tuần.
“Chúng ta biết những gì phải được thực hiện: thử nghiệm rộng rãi và khắp nơi gắn liền với truy tìm tiếp xúc rộng rãi và hiệu quả, cho đến khi vắc-xin có thể được sử dụng rộng rãi, ông Shah nói với Vanity Fair. “Chỉ mất khoảng năm phút để bất cứ ai hiểu rằng đó là con đường duy nhất để mở cửa lại và phục hồi.” Nếu không có điều đó, ông nói, “đất nước của chúng ta sẽ bị mắc kẹt khi đối mặt với một loạt các dịch bệnh bùng phát có hậu quả rất cao theo một cách thực sự nguy hiểm.”
oOo
KẾ HOẠCH BỊ BỎ RƠI
Các quốc gia ngăn chặn thành công dịch bệnh đã trao quyền cho các nhà khoa học để dẫn đầu việc ứng phó. Nhưng khi Jared Kushner bước ra vào tháng 3 để giải quyết cuộc khủng hoảng xét nghiệm chẩn đoán, những nỗ lực của anh bắt đầu không phải với các chuyên gia y tế công cộng mà với các chủ ngân hàng và tỷ phú. Họ tự coi mình là “nhóm hạng A của những người đã hoàn thành công việc,” theo lời một người từng tham gia đã tuyên bố trong một bài báo của Politico tháng ba.
Nhóm chuyên gia cố vấn của Kushner, bao gồm Adam Boehler, bạn cùng phòng đại học khóa hè của anh, hiện đang là giám đốc điều hành của Tập đoàn Tài chính Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ mới thành lập, một ngân hàng phát triển chính phủ cho vay ở nước ngoài. Các thành viên khác của nhóm bao gồm Nat Turner, người đồng sáng lập và CEO của Flatiron Health, hoạt động để cải thiện nghiên cứu và điều trị ung thư.
Một nhân viên ngân hàng của Morgan Stanley không có kinh nghiệm chăm sóc y tế gì đáng chú ý, Jason Yeung xin nghỉ phép để gia nhập đội đặc nhiệm. Trong quá trình, nhóm đã tìm kiếm lời khuyên từ các tỷ phú, chẳng hạn như nhà đầu tư Thung lũng Silicon Marc Andreessen.
Sự thiếu kinh nghiệm liên quan của cả nhóm không phải là cái thử thách duy nhất mà nó phải đối mặt. Những trở ngại trải dài gây cản trở bất kỳ nỗ lực thử nghiệm quốc gia hiệu quả nào bao gồm: công suất phòng thí nghiệm hạn chế, thiếu hụt nguồn cung ứng, sự khác biệt lớn về khả năng của chủ hãng để trang trải chi phí xét nghiệm cho nhân viên của họ, một số lượng lớn người Mỹ không có bảo hiểm, và thị trường thử nghiệm chẩn đoán phân mảnh.
Theo một người tham gia, nhóm này đã không phối hợp công việc của nó với một nhóm thử nghiệm chẩn đoán thuộc Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh, làm việc dưới quyền tướng Brett Giroir, người được chỉ định làm “sa hoàng về xét nghiệm” của quốc gia vào ngày 12 tháng 3. Nhóm của Kushner bay trong “bong bóng riêng của họ,” người tham gia này cho biết. “Các cơ quan khác cũng đã ở trong những bong bóng của riêng họ. Các vòng tròn không bao giờ trùng lấp nhau.”
Khi nó phát triển, nhóm Kushner đã kêu gọi sự giúp đỡ của một số chuyên gia kiểm tra chẩn đoán hàng đầu. Họ cùng nhau làm việc suốt ngày đêm và thông qua một rừng các tin nhắn WhatsApp. Nỗ lực của đội ngũ Nhà Trắng là người theo “phi chính trị,” người tham gia , và thực hiện nhiệm vụ “với ý định tốt nhất của quốc gia.”
Đội ngũ Kushner đã đưa ra một kế hoạch chi tiết, mà Vanity Fair có được. Nó đã nêu, những thách thức hiện tại cần được giải quyết bao gồm năng lực và nguồn cung thử nghiệm không đồng đều trên khắp Hoa Kỳ, cả giữa và trong khu vực, sự chậm trễ đáng kể trong kết quả báo cáo (4-11 ngày) và các hạn chế của chuỗi cung ứng quốc gia, như đồ bảo hộ cá nhân, que thử và một số thuốc thử nghiệm nhất định.
Kế hoạch kêu gọi chính phủ liên bang phối hợp việc phân phối các bộ dụng cụ thử nghiệm, để chúng có thể được chuyển đến các khu vực bị ảnh hưởng nặng nề và giám sát một cơ sở hạ tầng theo dõi tiếp xúc cấp quốc gia. Nó cũng đề xuất gỡ bỏ các ràng buộc hợp đồng về nơi các bác sĩ và bệnh viện gửi xét nghiệm, cho phép bất kỳ phòng thí nghiệm nào có đủ công suất được kiểm tra bất kỳ mẫu nào. Nó đã đề xuất một quy mô lớn về thử nghiệm kháng thể để tạo điều kiện cho việc quay trở lại làm việc. Nó kêu gọi bắt buộc tất cả các kết quả xét nghiệm COVID-19 từ bất kỳ loại xét nghiệm nào, được thực hiện ở bất cứ đâu, được báo cáo cho một trung tâm lưu trữ dữ liệu quốc gia cũng như của các sở y tế tiểu bang và địa phương.
Và họ đã đề xuất thiết lập một “Hệ thống Giám sát Trọng điểm quốc gia” với “khả năng thông minh theo thời gian thực để hiểu các chỉ số hàng đầu nơi các điểm nóng đang phát sinh và nơi rủi ro cao so với nơi mọi người có thể quay lại làm việc.”
Đến đầu tháng 4, một số người thực hiện kế hoạch này đã có ấn tượng mạnh mẽ rằng nó sẽ sớm được chia sẻ với Tổng thống Trump và được Nhà Trắng công bố. Kế hoạch, mặc dù không hoàn hảo, là một điểm khởi đầu. Đơn giản chỉ cần làm việc cùng nhau như một quốc gia trên vấn đề “sẽ đưa chúng ta đến một nơi khác biệt cơ bản,” theo lời người tham gia.
Nhưng nỗ lực này đã húc đầu vào một quan điểm đổi khác tại Nhà Trắng. Tin tưởng vào bản năng chính trị được khoe khoang của mình, Tổng thống Trump đã hạ thấp mối lo ngại về virus và truyền bá thông tin sai lệch về nó - những nỗ lực đã sớm được khuếch đại bởi các quan chức dân cử của đảng Cộng hòa và các nhân vật truyền thông cánh hữu. Lo lắng về thị trường chứng khoán và triển vọng tái tranh cử của mình, Trump cũng lo ngại rằng việc thử nghiệm nhiều hơn sẽ chỉ dẫn đến số lượng ca nhiễm cao hơn và gặt hái hình ảnh trước công chúng xấu hơn. Trong khi đó, Tiến sĩ Deborah Birx, điều phối viên phản ứng coronavirus của Nhà Trắng, được cho là đang chia sẻ với các nhân viên cấp cao những mô hình lạc quan - và nhầm lẫn, như được thấy sau đó - dự đoán virus sẽ sớm biến mất.
Trong bối cảnh đó, triển vọng khởi động một kế hoạch quốc gia quy mô lớn đang mất dần sự ủng hộ, theo lời một chuyên gia y tế công cộng tiếp xúc thường xuyên với lực lượng đặc nhiệm coronavirus chính thức của Nhà Trắng.
Một vấn đề đáng lo ngại nhất có lẽ là một quan điểm mà chuyên gia cho biết là một thành viên của nhóm Kushner đã bày tỏ: bởi vì virus đã tấn công mạnh nhất vào các tiểu bang xanh, nên một kế hoạch quốc gia là không cần thiết và sẽ không có ý nghĩa về mặt chính trị. “Những kẻ làm chính trị tin rằng vì nó sẽ bị giáng xuống các tiểu bang Dân chủ, nên họ có thể đổ lỗi cho các thống đốc đó, và đó sẽ là một chiến lược chính trị hiệu quả,” chuyên gia nói.
Lý lẽ đó có thể đã làm lung lay Kushner. “Nó rất rõ ràng rằng Jared cuối cùng là người ra quyết định về việc có kế hoạch nào sẽ được đưa ra,” chuyên gia nói.
Trong tuyên bố của mình, bà McEnany nói, “Bài báo hoàn toàn sai trong đánh giá là có bất cứ kế hoạch nào bị huỷ bỏ vì lý do chính trị hay gì khác. Chiến lược xét nghiệm của chúng ta có một mục tiêu trong đầu - cung cấp cho nhân dân Hoa Kỳ - và đang được thực hiện và điều chỉnh hàng ngày để kết hợp những dữ kiện mới tại chỗ.”
Vào ngày 27 tháng Tư, Trump bước lên bục trong Vườn Hồng, bên cạnh các thành viên của đội đặc nhiệm coronavirus và các nhà lãnh đạo của các phòng thí nghiệm thương mại lớn của Mỹ, Quest và LabCorp, và cuối cùng đã công bố một kế hoạch thử nghiệm: Nó không giống tí nào với cái chuyện đã được bày đặt ra vào cuối tháng 3 và đã chuyển vấn đề kiểm tra chẩn đoán gần như hoàn toàn sang từng tiểu bang.
Theo kế hoạch được công bố ngày hôm đó, chính phủ liên bang sẽ đóng vai trò là người dàn xếp để giúp tăng nguồn cung cấp cần thiết và nhanh chóng phê chuẩn các phiên bản mới của bộ dụng cụ xét nghiệm chẩn đoán. Nhưng phần lớn nỗ lực để vận hành các địa điểm thử nghiệm và tìm các phòng thí nghiệm có chỗ đã rơi vào các tiểu bang.
“Tôi đã có sự lạc quan ngây thơ này: Cái kế hoạch này quá quan trọng nên sẽ không bị loại bỏ bởi bộ lọc đảng phái về cách chúng ta nhìn nhận sự thật và thế giới,” theo ông Rick Klausner, cố vấn của Quỹ Rockefeller và cựu giám đốc của Viện Ung thư Quốc gia. “Tuy nhiên, chính phủ liên bang đã quyết định giũ bỏ trách nhiệm, và về cơ bản ném 50 tiểu bang vào chính họ.”
(Còn tiếp)
oOo
Nguyên bản tiếng Anh:
Phần 2: https://www.nguoimygocviet2020.com/2020/08/ke-hoach-xet-nghiem-bi-mat-cua-jared.html
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét