 |
| Cố vấn đặc biệt Robert Mueller |
21/09/2020
Dịch bởi: Người Mỹ Gốc Việt
Andrew Weissmann là một trong những cấp phó hàng đầu của Robert Mueller trong cuộc điều tra của luật sư đặc biệt về cuộc bầu cử năm 2016 và anh ấy sắp xuất bản câu chuyện nội bộ đầu tiên, có tên Nơi Luật Pháp Dừng Lại: Bên Trong Cuộc Điều Tra Của Mueller (Where Law Ends: Inside the Mueller Investigation). Tiêu đề xuất phát từ một câu trích dẫn của triết gia John Locke được khắc trên mặt tiền của tòa nhà Bộ Tư pháp ở Washington, D.C: "Bất cứ nơi nào luật pháp kết thúc, chế độ chuyên chế bắt đầu."
Weissmann đưa ra một bản cáo trạng đầy nguyền rủa về một tổng thống “vô luật pháp” và những người đồng phạm có nhận thức của ông ta — Tổng chưởng lý William Barr (được miêu tả là một kẻ nói dối ngạo mạn), các nghị viên Cộng hòa ở Quốc hội, những kẻ tôi tớ tội phạm và Fox News. Ông viết rằng Donald Trump "giống như một con vật, múa vuốt trước cả thế giới mà không có khái niệm về đúng và sai." Nhưng khi kể câu chuyện về cuộc điều tra và sự thất bại của nó, Weissmann dành những lời đau đớn nhất của mình cho chính Văn phòng Công tố Đặc biệt. Nơi Luật Pháp Dừng Lại miêu tả một nhóm các chuyên gia tài năng, tận tụy bị bủa vây bởi những chia rẽ nội bộ và được dẫn dắt bởi một người đàn ông có quy tắc liêm chính cho phép đối tượng thách đố họ và trốn tránh trách nhiệm.
 |
| Nơi Luật Pháp Dừng Lại: Bên Trong Cuộc Điều Tra Của Mueller |
Cuộc điều tra của Mueller là sự kiểm tra có thể là lớn nhất về sự lạm dụng quyền lực của Trump. Báo chí cũng đã cho tổng thống đủ đòn, nhưng gần một nửa đất nước chọn không tin vào tin tức. Quốc hội sẽ bảo vệ Trump miễn là đảng của ông kiểm soát ít nhất một trong hai viện. Các công tố viên địa phương và các nguyên đơn dân sự bị hạn chế nghiêm trọng trong việc theo đuổi công lý chống lại một tổng thống đương nhiệm. Dư luận đang chia rẽ và bất lực cho đến cuộc bầu cử tiếp theo. Chỉ có Văn phòng công tố đặc biệt — đào sâu vào vấn đề hình sự về sự can thiệp của Nga vào cuộc bầu cử năm 2016, một âm mưu có thể có với chiến dịch tranh cử của Trump và những nỗ lực sau đó của tổng thống để ngăn chặn một cuộc điều tra — mới đưa ra triển vọng về trách nhiệm giải trình cho Trump. Mueller không thể xét xử tổng thống trước tòa, chứ đừng nói đến việc tống ông ta vào tù, nhưng ông ta hoàn toàn có thể vạch trần hành vi sai trái của Trump cho một công tố viên trong tương lai, bằng cách sử dụng quyền lực có thể thực thi của trát đòi đại bồi thẩm đoàn. Toàn bộ cấu trúc thượng tầng hiến pháp của việc cân bằng và kiểm tra nằm ở Mueller và đội ngũ của ông. Khi công việc của họ kéo dài qua năm 2017 và 2018, với hàng loạt cáo trạng và các thỏa thuận nhận tội nhưng ngược lại hoàn toàn im lặng, nhiều người Mỹ đã thêm kỳ vọng rất cao rằng cuộc điều tra sẽ bằng cách nào đó lôi Trump xuống.
Đột nhiên, vào tháng 3 năm 2019, Văn phòng Công tố Đặc biệt đã hoàn thành công việc của mình. Một bản báo cáo dài hàng trăm trang với nhiều dòng được bôi đen, đã được giao cho tổng chưởng lý. Trước khi công bố nó ra công chúng, Barr tuyên bố tổng thống vô tội, trong một sự pha trộn trơ trẽn của sự ngụy tạo, xuyên tạc và dối trá hoàn toàn - vì báo cáo đã trình bày bằng chứng sâu rộng về sự hợp tác giữa chiến dịch Trump và người Nga, cũng như những nỗ lực của tổng thống để cản trở công lý. Bài học mà Trump rút ra từ cuộc điều tra Mueller là ông có thể làm bất cứ điều gì mình muốn. Ông tuyên bố mình đã được minh oan, thề sẽ điều tra những kẻ đã điều tra ông, và ngay lập tức quay sang kêu gọi hỗ trợ cho cuộc tranh cử kế tiếp từ một ngoại bang khác. Sự náo động vì "Russiagate" đã nhường chỗ cho sự náo động của "Ukrainegate." Báo cáo của Mueller mờ đi, như thể tất cả chẳng có gì.
Weissmann viết trong phần giới thiệu: “Phải chăng chúng tôi đã làm hết sức mình — phải chăng chúng tôi đã sử dụng tất cả các công cụ sẵn có để khám phá sự thật, không nản lòng trước sự tấn công dữ dội của quyền lực độc nhất vô nhị của tổng thống nhằm phá hoại nỗ lực của chúng tôi? Tôi biết câu trả lời khó khăn cho câu hỏi đơn giản đó: Chúng tôi có thể đã làm được nhiều hơn thế." Ở một nơi khác, ông thừa nhận rằng, “giống như Quốc hội, chúng tôi đã có lỗi khi không cố gắng hết sức có thể” để thu thập bằng chứng. Ông ta gọi một đoạn quan trọng trong báo cáo của Mueller là “đã bị nói trớ” — một sự đánh dấu nhẹ nhàng cho sự phản bội của Barr. “Một phần lý do khiến tổng thống và những người hỗ trợ của ông ấy có thể xoay chuyển báo cáo là chúng tôi đã để ngỏ sân chơi cho họ làm như vậy.”
Weissmann, hiện đang giảng dạy tại NYU, là một cựu công tố viên liên bang từ New York, với một danh tiếng năng nổ và một phong cách chính xác. Ông từng thắng các vụ kiện trước các trùm Mafia và giám đốc điều hành Enron, từng là tổng luật sư tại FBI dưới thời của Mueller, và trở thành người đứng đầu bộ phận về tội phạm lừa đảo của Bộ Tư pháp dưới thời Tổng thống Obama. Khi Mueller được bổ nhiệm làm công tố đặc biệt vào tháng 5 năm 2017, ông đã chọn Weissmann lãnh đạo “Nhóm M” — nhóm chịu trách nhiệm về vụ việc chống lại Paul Manafort, cựu chủ tịch đồi bại trong chiến dịch của Trump. Nhóm này coi phần cụ thể nhất của cuộc điều tra; họ đưa ra một bản cáo trạng rất sớm với kết cục là việc kết tội Manafort về tội gian lận thuế và các tội danh khác.
Nhóm M cũng đã tiến gần đến việc xác lập một âm mưu giữa chiến dịch Trump và chính phủ Nga. Vào ngày 2 tháng 8 năm 2016, Manafort dùng bữa ở thành phố New York với Konstantin Kilimnik, một doanh nhân gốc Ukraine có quan hệ với tình báo Nga và các nhà tài phiệt Nga. Manafort, một khẩu súng thuê được trả thù lao xa hoa của một số nhà tài phiệt, đã chia sẻ chiến lược chiến dịch với Kilimnik, bao gồm cả dữ liệu thăm dò bầu cử nhạy cảm. Trong bữa ăn tối, Manafort mô tả chiến lược của Trump ở bốn tiểu bang tranh chấp; ngược lại, Kilimnik đã trình bày để Trump chấp thuận một "kế hoạch hòa bình" của Nga có thể dẫn đến việc sáp nhập miền đông Ukraine. Báo cáo của Thượng viện tháng trước, đi xa hơn Nhóm M, chỉ đích danh Kilimnik là một sĩ quan tình báo thực sự của Nga và tiết lộ mối liên hệ có thể có của ông ta với các hoạt động can thiệp bầu cử năm 2016. Các thành viên đảng Dân chủ của ủy ban viết trong phụ lục: “Đây là những gì mà một sự thông đồng có thể nhìn thấy.”
Vì thiếu vắng một thỏa thuận phát hiện được giữa chiến dịch Trump và những kẻ thuộc Nga, số lượng và sự rõ ràng của các cuộc tiếp xúc cũng như sự sẵn sàng nói dối của Trump và các cố vấn của ông về chúng đã bị giảm thiểu quá dễ dàng. Như Weissmann nhận xét trong Nơi Luật Pháp Dừng Lại: “Hy vọng khám phá ra điều gì đó thậm chí còn lớn hơn đã bóp méo nhận thức về những gì thực sự đã được đưa ra ánh sáng.” Weissmann và các đồng nghiệp của anh ta đã tình cờ bị cản trở — Rick Gates, nhân vật số 2 của Manafort, đến muộn trong bữa ăn tối đó với Kilimnik và sau đó không thể nói với các nhà điều tra tất cả những gì đã thảo luận. Họ đã bị cản trở bởi quyết định của Mueller không xem xét các giao dịch tài chính của Trump với Nga, điều có thể giúp xác lập ảnh hưởng đòn bẩy của Nga đối với Trump, nhưng tổng thống đã tuyên bố đó là lằn ranh đỏ không được vượt qua. Và họ lại bị cản trở bởi sự khai man — vì Manafort không ngừng nói dối với Nhóm M. Những lời nói dối của anh ta đã được khuyến khích bởi tổng thống, người đã ồn ào biểu lộ thông cảm cho Manafort với gợi ý rằng việc không cộng tác có thể giúp ông ta được ân xá. Quyền lực ân xá của Trump là một trở ngại mà các công tố viên không lường trước được và không bao giờ có thể vượt qua. Nó khiến họ không thể tấn công các mục tiêu bất hợp tác như trong một vụ án hình sự thông thường.
Văn phòng Công tố viên Đặc biệt cũng làm việc dưới sự đe dọa thường xuyên rằng Trump sẽ sa thải Mueller, vì Richard Nixon đã sa thải Archibald Cox, công tố viên đặc biệt đầu tiên của Watergate, trong Vụ thảm sát Đêm Thứ Bảy. Trump đã nhiều lần cố gắng loại bỏ Mueller, nhưng ông ta đã bị chặn lại bởi những người dưới quyền của mình, những người biết rằng điều đó sẽ dẫn đến thảm họa chính trị và pháp lý. Tuy nhiên, mối đe dọa không bao giờ biến mất và cuối cùng, nó phục vụ tốt cho lợi ích của tổng thống: "Bóng ma của việc chúng tôi bị đóng cửa đã tạo ra một loại lực kéo gây bất ổn cho quá trình ra quyết định của chúng tôi." Nơi Luật Pháp Dừng Lại mô tả vô vàn trường hợp, lớn và nhỏ, khi Mueller từ chối theo đuổi một lộ trình xông xáo vì sợ phản ứng tại Nhà Trắng. Ví dụ, công tố đặc biệt đã né việc tống trát hầu tòa cho Don Trump Jr để làm chứng về cuộc họp đầy tai tiếng của anh ta vào tháng 6 năm 2016 ở Trump Tower với một luật sư người Nga có đề nghị tiết lộ những chuyện không hay về Hillary Clinton. Ivanka Trump, tuy không tham dự cuộc họp đó nhưng có nói chuyện với những người tham gia sau đó ở hành lang, và sau đó thảo luận với cha cô về cách che giấu báo chí các chi tiết về cuộc họp. Ivanka thậm chí cũng không bao giờ bị yêu cầu nói chuyện với các điều tra viên của Mueller: Họ “sợ rằng sẽ kéo cô ấy vào một cuộc phỏng vấn sẽ khó chơi với báo chí cánh hữu vốn đã đối kháng — kiểu như Hãy nhìn cách họ đang thô bạo với con gái của tổng thống kìa — và có nguy cơ chọc giận Trump, kích động ông ta đóng cửa Văn phòng Công tố Đặc biệt một lần và mãi mãi.”
Weissmann còn đổ lỗi sự rụt rè dai dẳng này cho một trong những cấp phó hàng đầu khác của Mueller, một luật sư tên là Aaron Zebley, và so sánh Zebley với George B. McClellan (trong khi so sánh các thành viên nhiệt tình hơn trong nhóm, bao gồm cả anh ta, với Ulysses S. Grant). Weissmann viết rằng: “Liên tục trong suốt hai mươi hai tháng hoạt động của chúng tôi, chúng tôi đã đạt đến một số điểm mấu chốt trong cuộc điều tra chỉ để Aaron bảo rằng chúng tôi không thể thực hiện một hành động cụ thể nào vì nó có nguy cơ khiến tổng thống bực tức quá một mức nguy hiểm.”
Weissmann đã mô tả cho tôi sự chùn bước này do phía Zebley như một sự ngần ngại phải đối đầu với sự xấu xa đến từ Trump. Tôi chỉ ra rằng tất cả những điều này cuối cùng đều do Mueller quyết định. Weissmann đồng ý.
Bức chân dung Mueller của anh được nhiều người ngưỡng mộ và yêu mến. Cựu giám đốc FBI là người súc tích, trung thành, khắt khe, và đôi khi có vẻ quyến rũ lạnh nhạt. Weissmann đào sâu để hiểu suy nghĩ của Mueller về hai quyết định trọng tâm của ông: không tống trát đòi cho Trump và không nêu trong báo cáo những gì bằng chứng của tập hai đã làm rõ - rằng Trump cản trở công lý. Cả hai quyết định đều bị xem xét kỹ lưỡng bởi Weissmann.
Về trát đòi hầu tòa, Weissmann nói với tôi rằng lý do được đưa ra trong bản báo cáo - rằng cuộc chiến pháp lý sẽ khiến cuộc điều tra bị trì hoãn quá mức - là ít thẳng thắn, vì trát đòi hầu tòa nếu được đưa ra khi bắt đầu cuộc điều tra có thể đã được Tòa án Tối cao giải quyết vài tháng. trước ngày hoàn thành báo cáo. Trong cuốn Nơi Luật Pháp Dừng Lại, Weissmann tiết lộ rằng lý do thực sự của việc không ép buộc tổng thống thẩm vấn là vì Mueller không thích có một cuộc đối đầu bùng nổ với Nhà Trắng. Về việc cản trở công lý, Mueller từ chối đưa ra lời xác quyết vì chính sách lâu đời của Bộ Tư pháp là không thể truy tố một tổng thống đương nhiệm. Nhận định rằng Trump sẽ không bị hầu tòa cho đến khi ông trở lại thành thường dân, Muller đã kiềm chế không nói rằng Trump đã vi phạm luật (mặc dù tập một của báo cáo đã xóa tội âm mưu cho tổng thống).
Weissmann lịch sự đập vỡ nỗ lực này với sự công bằng cao độ. Anh thừa nhận, “Tôi bị bối rối bởi suy nghĩ của Mueller.” Công tố đặc biệt được yêu cầu đưa ra khuyến nghị pháp lý về các sự kiện và trình bày nó trong một tài liệu của bộ phận nội bộ cho tổng chưởng lý. Barr có thể quyết định giữ báo cáo lại mà không công khai. Hoặc, nếu nó được công khai, Trump có thể sử dụng sân khấu vô song của mình để tự vệ trước quốc gia. Hoặc ông ta có thể chọn bị đưa ra toà và cố gắng khôi phục tên tuổi của mình. Mueller, hoàn toàn không có tính cách, đã “đưa ra những đánh giá tuỳ tiện của riêng mình về những gì phù hợp và không thực hiện những gì ông ta được giao nhiệm vụ.”
Weissmann đưa ra những lập luận này với luật sư mà Mueller đã chỉ định để soạn thảo đoạn báo cáo khó hiểu này. Weissmann nói với đồng nghiệp của mình: “Tôi cũng nghĩ rằng nó có vẻ giống như một trò chơi úp mở trẻ con. Trong tập một, khi không có đủ bằng chứng về tội ác, chúng tôi nói rõ ra điều đó. Nhưng khi có đầy đủ bằng chứng, có sự cản trở thì chúng tôi không nói. Ai sẽ bị lừa bởi điều đó? Nó quá rõ ràng."
Bằng cách từ bỏ vai trò công tố viên, Mueller đã dọn đường cho Barr tự xử. Mueller và Barr là bạn cũ. Weissmann viết, vài tuần trước khi gửi báo cáo, Mueller đã thông báo cho Barr về ý định bỏ qua bất kỳ khuyến nghị pháp lý nào. Barr không phản đối. Không cần nói với Mueller, ông ta đã nhìn thấy cơ hội để biến bản báo cáo thành một lời tuyên bố miễn tội cho tổng thống và nhờ đó để làm cho những sự thật đáng ngại của nó biến mất. Weissmann viết: “Barr đã phản bội cả bạn bè và đất nước.”
Còn Mueller? Ông ta không có khả năng điều hướng một thế giới đã bị Trump tái tạo. Ông ấy đã hành xử với sự chính trực quá thận trọng và để cho nhóm của mình bị đe dọa bởi những người không một chút thận trọng. Kiểu xa rời công chúng sâu sắc đã giữ ông ta im lặng khi công chúng thực sự cần sự rõ ràng về báo cáo dày đặc, mơ hồ, đôi khi khó đọc của công tố đặc biệt. Ý thức về sự công bằng của ông đã khuất phục sự thật về tội ác của tổng thống để nhường cho một chính quyền đang gây chiến tranh với sự thật. Ông ta tin tưởng người bạn Barr của mình chơi ngay thẳng, không nhận ra rằng Barr đã đi quanh co. Ông đã nhường việc buộc tội tổng thống cho một Quốc hội vốn đã cho thấy họ là đồng phạm sẵn sàng của Trump. Trên tất cả, ông ấy muốn cảnh báo người dân Mỹ về sự lật đổ của nước ngoài đối với nền dân chủ của chúng ta, trong khi sự lật đổ lớn hơn đã tập trung lực lượng ở đây tại sân nhà.
Trong cuộc phỏng vấn của chúng tôi, tôi đã hỏi Weissmann rằng liệu Mueller có khiến người dân Mỹ thất vọng hay không. Weissmann nói, “Chắc chắn rồi,” trước khi nhanh chóng nói thêm: “Tôi sẽ không nói nó chỉ là Mueller. Tôi sẽ nói cả ‘văn phòng.’ Có rất nhiều điều chúng tôi đã làm tốt và rất nhiều điều chúng tôi có thể làm tốt hơn, đó là cách nói ngoại giao về nó."
Và cuộc điều tra — đó có phải là một cơ hội lịch sử bị bỏ lỡ không?
Weissmann trả lời ngắn gọn. "Nói vậy cũng công bằng."
Với sự khép lại của Văn phòng công tố đặc biệt, một kiểm tra thực sự về quyền lực thiếu kiểm soát của Trump đã không còn nữa, cho đến cuộc bầu cử tiếp theo. Bây giờ nó tùy vào chúng ta và tổng thống vẫn đang tự do lặp lại những gì đã mang kết quả đến cho ông ấy trong lần trước./.
Nguyên bản tiếng Anh:
The Inside Story of the Mueller Probe’s Mistakes
Sách trên Amazon (phát hành ngày 29/09/2020):
Where Law Ends: Inside the Mueller Investigation
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét