Có một kẻ thất bại đêm qua. Đó là nước Mỹ.

(Ảnh: Devin Oktar Yalkin / The New York Times)

Bài phát biểu xấu xí của Trump đã cho chúng ta biết chính xác nơi chúng ta đang đi - và nó chẳng có gì hay ho.

Thomas L. Friedman, New York Times

04/11/2020

Người dịch: Người Mỹ Gốc Việt

Chúng ta vẫn chưa biết ai là người chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống. Nhưng chúng ta biết ai là kẻ thua cuộc: Hợp chủng quốc Hoa Kỳ.

Chúng ta vừa trải qua bốn năm của nhiệm kỳ tổng thống gây chia rẽ và thiếu trung thực nhất trong lịch sử Hoa Kỳ, đã tấn công hai trụ cột của nền dân chủ của chúng ta - sự thật và lòng tin. Donald Trump đã không dành một ngày nào trong nhiệm kỳ của mình để cố gắng làm tổng thống của tất cả mọi người, và ông đã phá vỡ các quy tắc và chuẩn mực theo cách mà không một tổng thống nào khác từng dám - ngay cho đến tối thứ Ba, khi ông tuyên bố sai sự thật về sự gian lận bầu cử và đã đòi triệu tập Tối cao Pháp viện phải vào cuộc và dừng cuộc bỏ phiếu, như thể một điều như vậy thậm chí có một tí nào khả dĩ.

Trump tuyên bố, trong khi hàng triệu phiếu bầu vẫn chờ được đếm ở Wisconsin, Michigan, Pennsylvania, Georgia, Arizona và Nevada: “Thành thật mà nói, chúng ta đã thắng cuộc bầu cử này.”

Trump nói thêm, “Chúng ta sẽ đến Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ,” mà không giải thích cách thức hoặc cơ sở nào. "Chúng ta muốn tất cả các cuộc bỏ phiếu dừng lại."

Chúng tôi muốn tất cả việc bỏ phiếu dừng lại? Có thật không?

Nhưng nếu Joe Biden thắng - và chúng ta có thể không biết trong nhiều ngày - thì đó có thể chỉ là một số lượng phiếu nhỏ ở một số bang chiến trường quan trọng. Mặc dù ông ấy rất có khả năng sẽ giành chiến thắng trên số phiếu phổ thông, sẽ không có chiến thắng lở đất, không có đa số áp đảo để nói với Trump và những người xung quanh ông ta rằng đủ là đủ: Vĩnh biệt và đừng bao giờ mang loại chính trị chia rẽ đó trở lại đất nước này nữa. 

Ông Dov Seidman, một chuyên gia về lãnh đạo và là tác giả của cuốn sách “Cách thức: Tại sao cách thức chúng ta làm bất cứ điều gì có nghĩa ở mọi thứ“ (“How: Why How We Do Anything Means Everything.”) Dù cuộc bỏ phiếu cuối cùng như thế nào thì rõ ràng là số lượng người Mỹ nói 'Đủ là đủ'.”

Ông ghi nhận: "Không có làn sóng chính trị xanh. Nhưng, quan trọng hơn, cũng không có làn sóng đạo đức. Không có sự từ chối rộng rãi nào đối với kiểu lãnh đạo gây chia rẽ chúng ta, đặc biệt là trong một đại dịch.”

Chúng ta là một đất nước có nhiều đường nứt phức hợp, và vì vậy chúng ta đơn giản là không thể làm bất cứ điều gì tham vọng nữa - như đưa một người lên mặt trăng - bởi vì những thứ đầy tham vọng phải được thực hiện cùng nhau. Chúng ta thậm chí không thể cùng nhau đeo khẩu trang trong một trận đại dịch, khi các chuyên gia y tế nói với chúng ta rằng điều đó hoàn toàn có thể cứu được mạng sống. Sẽ thật đơn giản, dễ dàng và vô cùng yêu nước khi nói, "Tôi bảo vệ bạn và bạn bảo vệ tôi." Tuy nhiên, chúng ta không thể làm được.

Cuộc bầu cử này, nếu có, đã làm nổi bật các đường nứt. Tổng thống, sử dụng nhiều thủ đoạn khác nhau trong chiến dịch tranh cử, tự thể hiện mình là người lãnh đạo phe da trắng đa số đang thu hẹp của nước Mỹ. Không thể giải thích sự ủng hộ liên tục dành cho ông ta, bất chấp hành vi độc ác chưa từng có của ông khi còn đương nhiệm, nếu không tham chiếu đến hai con số:

Cục Điều tra Dân số Hoa Kỳ dự đoán rằng vào giữa năm nay, người không phải da trắng sẽ chiếm đa số trong 74 triệu trẻ em của quốc gia. Và người ta ước tính rằng vào khoảng những năm 2040, người da trắng sẽ chiếm 49% dân số Hoa Kỳ, và người Latinh, Da đen, Châu Á và đa chủng tộc là 51%.

Trong số nhiều người da trắng, đặc biệt là đàn ông da trắng thuộc tầng lớp lao động không có bằng đại học, rõ ràng là có sự khó chịu với thực tế - và thậm chí là sự kháng cự với điều đó - rằng quốc gia của chúng ta đang trong quá trình ổn định để trở thành “thiểu số da trắng”. Họ coi Trump như một bức tường thành chống lại các tác động xã hội, văn hóa và kinh tế của sự thay đổi đó.

Điều mà nhiều đảng viên Dân chủ coi là một xu hướng tốt - một quốc gia đang xét lại sự phân biệt chủng tộc mang tính cấu trúc và học cách đón nhận và tán dương sự đa dạng ngày càng tăng - lại bị nhiều người da trắng coi là một mối đe dọa văn hóa cơ bản.

Và điều đó đang châm dầu cho một xu hướng chết chóc khác mà cuộc bầu cử này chỉ giúp củng cố thêm.

Gautam Mukunda, tác giả của “Tính thiết yếu: Khi các nhà lãnh đạo thực sự quan trọng” (“Indispensable: When Leaders Really Matter.”) nói rằng: “Nhiều thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa và đại diện quốc hội - như Lindsey Graham ở Nam Carolina và John Cornyn ở Texas - đã chiến thắng khi ôm Trump. Điều đó có nghĩa là Chủ nghĩa Trump là tương lai của đảng Cộng hòa."

“Điều độc đáo về mặt chiến thuật của chủ nghĩa Trump là nó thậm chí không bao giờ cố gắng nhận được sự ủng hộ của đa số người Mỹ. Vì vậy, đảng Cộng hòa sẽ tiếp tục với chiến lược sử dụng mọi cách thức hợp pháp, nhưng có hại về mặt dân chủ, để kiểm soát quyền lực mặc dù hầu hết người Mỹ bỏ phiếu chống lại họ - giống như cách họ vừa nhồi nhét hai Thẩm phán vào Tối cao Pháp viện.”

Mukunda nói thêm, điều đó có nghĩa là tất cả những căng thẳng đối với hệ thống chính quyền Mỹ sẽ tiếp tục gia tăng, bởi vì trong hệ thống bầu cử cổ hủ của chúng ta, về lý thuyết, đảng Cộng hòa có thể kiểm soát cả Nhà Trắng và Thượng viện bất chấp mong muốn của đa số người dân Mỹ. Ông kết luận: “Không có hệ thống nào có thể tồn tại được loại căng thẳng đó. "Nó sẽ vỡ vào một lúc nào đó."

Không có gì đã xảy ra, ngay cả khi Biden thắng, cho thấy đảng Cộng hòa sẽ suy nghĩ lại một cách cơ bản về chiến lược chính trị mà họ đã hoàn thiện dưới thời Trump.

Michael Sandel, giáo sư tại Harvard và là tác giả của cuốn sách “Sự chuyên chế của thành tích: Cái trở thành món hàng thông dụng” (“The Tyranny of Merit: What’s Become of the Common Good”), cho biết đảng Dân chủ còn rất nhiều điều phải suy nghĩ lại.

Sandel nói với tôi: “Mặc dù Joe Biden nhấn mạnh nguồn gốc và sự đồng cảm của giai cấp công nhân của ông,“ Đảng Dân chủ tiếp tục được nhìn nhận cùng với giới tinh hoa chuyên nghiệp và cử tri có trình độ đại học hơn là với các cử tri cổ xanh từng tạo thành cơ sở của đảng. Ngay cả khi một sự kiện mang tính thời đại như một đại dịch, bị làm tồi tệ bởi Trump, cũng không thay đổi được điều này.

“Các đảng viên Đảng Dân chủ cần tự hỏi: Tại sao nhiều người dân lao động lại đón nhận một người theo chủ nghĩa dân túy - tài phiệt mà các chính sách của họ chẳng giúp ích được gì cho họ? Đảng Dân chủ cần giải quyết cảm giác bị nhục nhã của những người đang làm việc cảm thấy nền kinh tế đã bỏ họ lại phía sau và giới tinh hoa có uy tín coi thường họ.”

Một lần nữa, trong khi Biden  mở các lối nhỏ tiếp cận với các cử tri thuộc tầng lớp lao động, dường như không có sự thay đổi lớn. Có thể bởi vì nhiều cử tri của Trump thuộc tầng lớp lao động không chỉ cảm thấy bị coi thường, mà họ còn phẫn nộ với những gì họ coi là kiểm duyệt văn hóa từ giới thượng tầng phóng khoáng, đi ra từ khuôn viên các trường đại học.

Như Rich Lowry, biên tập viên của National Review, đã viết trong một bài luận ngày 26 tháng 10, "Trump, dù tốt hơn hay tệ hơn, là biểu tượng quan trọng nhất của sự phản kháng đối với làn sóng văn hóa thức tỉnh đang tràn qua các phương tiện truyền thông, học thuật, công ty Hoa kỳ, Hollywood, thể thao chuyên nghiệp, những nền tảng lớn và hầu hết mọi thứ ở giữa.”

Ông ấy tiếp tục: “Nói một cách lỗ mãng, đối với nhiều người, ông ta là ngón giữa duy nhất - để chìa ra trước mặt những người cho rằng họ có bàn tay cầm roi trong văn hóa Mỹ. Đây có thể không phải là một lý do chính đáng để bỏ phiếu cho một tổng thống và nó không thể bào chữa cho hành vi tồi tệ và sự điều hành sai trái của Trump."

Tôi thú nhận rằng những cuộc trò chuyện khó khăn nhất mà tôi có vào tối thứ Ba là với các con gái của tôi. Tôi rất muốn nói với chúng rằng tất cả sẽ ổn thôi, rằng chúng ta đã từng trải qua những mảnh vá tồi tệ với tư cách là một quốc gia trước đây. Và tôi hy vọng nó chỉ là như vậy - rằng bất kỳ ai thắng cuộc bầu cử này sẽ đưa ra kết luận đúng đắn rằng chúng ta đơn giản là không thể tiếp tục xé lẻ nhau.

Nhưng thành thật mà nói, tôi không thể nói với chúng nó điều đó một cách tự tin. Tôi chắc chắn "những thiên thần tốt hơn của bản ngã chúng ta" vẫn còn ở đó. Nhưng chính trị của chúng ta và hệ thống chính trị của chúng ta hiện tại không truyền cảm hứng để chúng nổi lên ở quy mô và tốc độ mà chúng ta đang rất cần./.

Nguyên bản tiếng Anh:

There Was a Loser Last Night. It Was America