Moderna, Pfizer và AstraZeneca đã đưa ra kết quả đầy hứa hẹn từ các thử nghiệm vắc xin coronavirus ban đầu của họ. Dưới đây là câu trả lời cho những câu hỏi phổ biến về chúng. (Allie Caren / The Washington Post)
04/12/2020
Dịch bởi: Người Mỹ Gốc Việt
Đối mặt với vô số các tuyên bố về coronavirus và căn bệnh mà nó gây ra, covid-19, bạn có thể tự hỏi liệu súc miệng bằng nước muối có phải là phương pháp chữa bệnh hay không hay liệu mầm bệnh là do con người tạo ra trong một phòng thí nghiệm ở Trung Quốc. (Nói luôn: Nước muối không hoạt động và các nhà khoa học tin rằng vi rút xuất hiện trong tự nhiên.)
Để giúp bạn, chúng tôi đã tổng hợp tám sự thật về coronavirus cần lưu ý phòng khi bạn nghe thấy tuyên bố ngược lại.
Nhiều nghiên cứu ủng hộ lý thuyết rằng việc che mặt làm giảm nguy cơ lây nhiễm. Bác sĩ Robert Redfield, giám đốc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh CDC, đã làm chứng trước Thượng viện vào tháng 9 rằng khẩu trang là “công cụ y tế công cộng mạnh mẽ, quan trọng nhất mà chúng ta có” để chống lại đại dịch.
Một phần của sự nhầm lẫn về khăn che mặt dường như đến từ tuyên bố sai lầm của Tổng thống Trump vào tháng 10 rằng 85% những người được chẩn đoán mắc bệnh covid-19 có đeo khẩu trang - một cách diễn giải sai một nghiên cứu của CDC.
Như đã được giải thích bởi Nhóm Kiểm chứng Sự thật của báo Washington Post, nghiên cứu đó đã so sánh các nhóm người đã xét nghiệm dương tính và âm tính với coronavirus và phát hiện ra rằng tỷ lệ phần trăm cao hơn nhiều trong số các trường hợp dương tính đã tiếp xúc gần gũi với một người được biết là có covid-19. Những người trong nhóm dương tính cũng có nhiều khả năng gần đây đã đi ăn ở một nhà hàng.
Trong 14 ngày trước khi họ bị bệnh, nghiên cứu cho biết, 71% trường hợp dương tính và 74% trường hợp âm tính cho biết “luôn luôn” đeo khẩu trang ở nơi công cộng. Những con số này gần như giống nhau, với sự khác biệt chính giữa các nhóm là tỷ lệ cao hơn các trường hợp dương tính đã tiếp xúc với người bị nhiễm bệnh.
Tất nhiên, khẩu trang chỉ hiệu quả khi bạn đang đeo chúng. Điều quan trọng là bạn làm gì khi bạn cởi chúng ra. Ai đó có thể nói rằng họ “hầu như luôn luôn” đeo khẩu trang và vẫn có thể có những trường hợp khi họ cần tháo nó ra ở môi trường công cộng - chẳng hạn như khi đi ăn ở ngoài.
Sự thật: Không có liệu pháp chữa trị nào được biết đến cho covid-19
Mặc dù một liệu pháp chữa khỏi bệnh covid-19 sẽ được hoan nghênh hơn cả, nhưng không có loại thuốc hoặc liệu pháp điều trị nào khác được tìm thấy để loại bỏ căn bệnh này. Kể từ khi coronavirus xuất hiện ở Trung Quốc vào cuối năm ngoái, đã có vô số tin đồn thất thiệt về các phương pháp chữa trị tiềm năng, từ uống thuốc tẩy đến hít thuốc phiện. Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm đã ban hành gần 150 lá thư cảnh cáo cho các công ty hứa hẹn một liệu pháp chữa bệnh, điều trị, phương pháp phòng ngừa hoặc công cụ chẩn đoán lừa đảo.
Trên thực tế, “hộp công cụ dược phẩm dành cho các bác sĩ điều trị covid-19 bị hạn chế nghiêm trọng” như Christopher Rowland của The Post đã đưa vào tháng 9. Cho đến nay FDA chỉ cho phép hai loại thuốc điều trị bệnh: remdesivir, để sử dụng tại bệnh viện và bamlanivimab, cho những người có các triệu chứng nhẹ hoặc trung bình.
Remdesivir dường như chỉ có lợi phần nào, với bằng chứng cho thấy nó giúp rút ngắn thời gian nằm viện nhưng không cải thiện cơ hội sống sót của bệnh nhân. Các chuyên gia y tế đã bày tỏ sự lạc quan về hiệu quả của bamlanivimab, nhưng loại thuốc này khan hiếm và phức tạp về mặt hậu cần để quản lý.
Sự thật: Các bệnh viện không có lý do gì để cố tình chẩn đoán không chính xác covid-19
Các tin giả rằng các bệnh viện được lợi về tài chính để chẩn đoán quá mức có vẻ xuất phát từ một cuộc phỏng vấn mà Thượng nghị sĩ bang Minnesota Scott Jensen (Cộng hòa) đã thực hiện với Fox News vào tháng 4, trong đó ông dường như gợi ý rằng các bệnh viện sẽ thổi phồng số lượng bệnh nhân coronavirus của họ nếu họ đã được hoàn trả nhiều hơn cho những bệnh nhân đó.
Đạo luật Cứu trợ Cares đã bao gồm điều khoản hoàn lại tiền cho bệnh viện nhiều hơn cho bệnh nhân coronavirus không có bảo hiểm và những người có Medicare, nhưng không có bằng chứng cho thấy các bệnh viện đang cố thủ lợi từ hệ thống. Ông nghị Jensen cuối cùng đã rút lại yêu cầu của mình trong một cuộc phỏng vấn với FactCheck.org, trong đó ông nói rằng ông không tin rằng các bệnh viện đang cố tình phân loại sai các trường hợp vì lợi ích tài chính.
Một phần vì Quốc hội biết rằng tỷ lệ bồi hoàn của Medicare thấp hơn nhiều so với tỷ lệ bồi hoàn của các công ty bảo hiểm tư nhân, Đạo luật Cares Act đã cung cấp khoản bồi hoàn bổ sung 20% cho các bệnh viện cao hơn tỷ lệ bình thường của Medicare cho một bệnh nhân coronavirus. Luật này cũng tạo ra một quỹ trị giá 100 tỷ đô la để hoàn trả cho bệnh viện theo mức giá của Medicare cho những bệnh nhân không có bảo hiểm.
Tuy nhiên, một phân tích của Quỹ Kaiser Family Foundation cho thấy ngân khoản đó có thể không đủ để trang trải chi phí của những người không được bảo hiểm, cũng như việc mua vật tư y tế và xây dựng các cơ sở y tế tạm thời. Trên thực tế, các bệnh viện có thể đang lỗ lã với các bệnh nhân covid-19 vì bệnh khó chữa và nhiều bệnh viện đã quá tải bởi lượng người cần chăm sóc tăng đột biến.
Sự thật: Coronavirus gây chết người nhiều hơn cả bệnh cúm
Thật không may, coronavirus gây chết người nhiều hơn so với bệnh cúm theo mùa. Khoảng 2% các trường hợp nhiễm coronavirus được chẩn đoán là gây chết người, so với 0,1% các trường hợp được chẩn đoán bị nhiễm cúm.
Đối với cả hai căn bệnh, các chuyên gia tin rằng có nhiều người bị nhiễm bệnh hơn là nhận được chẩn đoán chính thức - có nghĩa là tỷ lệ tử vong thực sự có thể thấp hơn nhiều. CDC ước tính rằng, bao gồm cả những người đã bị nhiễm coronavirus nhưng không biết về nó, tỷ lệ tử vong ở Hoa Kỳ là khoảng 0,65%. Các nhà dịch tễ học ước tính tỷ lệ tử vong do nhiễm cúm có thể là khoảng 0,05 hoặc 0,025%.
Cũng không có sự thật nào khi cho rằng các bác sĩ đang thổi phồng con số tử vong do coronavirus bằng cách quy những cái chết cho covid-19 một cách bừa bãi. Để xác định nguyên nhân tử vong, các bác sĩ xem xét tình trạng nhiễm trùng, phản ứng với điều trị và tiền sử bệnh của bệnh nhân. Họ cũng xem xét liệu các điều kiện cơ bản, tồn tại ở hầu hết những người chết vì covid-19, có góp phần gây ra cái chết hay không.
Covid-19 thường được liệt kê là một nguyên nhân góp phần gây tử vong, với nguyên nhân chính là một vấn đề gây ra bởi bệnh tật, như viêm phổi. Con số tử vong do coronavirus chính thức bao gồm những trường hợp tử vong vì covid-19 đã làm bộc phát các vấn đề sức khỏe khác khiến bệnh nhân tử vong.
Sự thật: Các ứng cử viên vắc xin coronavirus không ảnh hưởng đến DNA của con người
Hai ứng cử viên vắc xin hiện có để chờ FDA chấp thuận - một của hãng dược phẩm khổng lồ Pfizer và công ty công nghệ sinh học BioNTech của Đức, và một từ công ty công nghệ sinh học Moderna - là những ví dụ về công nghệ mới sử dụng một đoạn vật liệu di truyền được gọi là RNA thông tin (mRNA). mRNA đó dạy các tế bào của cơ thể xây dựng protein trên bề mặt của coronavirus, do đó làm cho hệ thống miễn dịch nhận ra và ngăn chặn con vi rút thực.
Công nghệ đột phá này trái ngược với các vắc xin truyền thống, vốn đưa vào hệ thống miễn dịch một phiên bản vi rút bị làm yếu hoặc không còn hoạt động. Nhưng theo CDC, ngược lại với những cáo buộc gợi ý khác, các ứng cử viên vắc xin coronavirus sử dụng mRNA không "ảnh hưởng hoặc tương tác với" DNA của người ta. Ngoài ra, các nguồn tin tức và kiểm chứng thực tế có uy tín, bao gồm của Associated Press, BBC, PolitiFact và Poynter, đã xác nhận với các nhà khoa học khác nhau rằng vắc xin mRNA không thay đổi DNA.
Mark Lynas, một thành viên tại nhóm Liên minh Khoa học của Đại học Cornell, nói với Reuters: “Đó chỉ là một ngộ nhận, thường được các nhà hoạt động chống tiêm chủng anti-vac cố tình lan truyền nhằm tạo ra sự nhầm lẫn và không tin tưởng. Việc chỉnh sửa gen sẽ liên quan đến việc cố ý chèn DNA ngoại lai vào nhân tế bào người và vắc xin đơn giản không làm điều đó."
Sự thật: Ở nhà, sử dụng nước rửa tay và rửa tay thường xuyên hơn là tốt cho sức khỏe
Không có hành vi nào trong số đó, đang được khuyến nghị để ngăn chặn sự lây lan của coronavirus, gây rủi ro cho hệ thống miễn dịch của chúng ta, mặc dù đã tuyên bố rằng chúng có.
Quan niệm sai lầm rằng giới hạn thời gian với những người bên ngoài hộ gia đình của chúng ta có thể làm hỏng khả năng chống lại bệnh tật của chúng ta có thể xuất phát từ “giả thuyết vệ sinh” hoặc ý tưởng rằng trẻ nhỏ tiếp xúc với vi trùng ít có khả năng bị dị ứng và các bệnh tự miễn dịch. Nhưng khái niệm này không áp dụng cho người lớn, những người có hệ miễn dịch đã được tăng cường khi tiếp xúc với vi khuẩn, theo MIT Medical, một trung tâm y tế tại Đại học MIT.
Mặc dù giả thuyết vệ sinh có lẽ cũng là nguyên nhân của giả định sai lầm rằng nước khử trùng (hand-sanitizer) và việc rửa tay làm suy yếu hệ thống miễn dịch của chúng ta, các nhà khoa học tại Cleveland Clinic cho biết không có bằng chứng nào cho thấy việc tăng cường thói quen vệ sinh tạm thời này là có hại.
Anne Liu, bác sĩ bệnh truyền nhiễm và nhà dị ứng / miễn dịch học tại trường Đại học Y khoa Stanford, nói với tổ chức Women’s Health rằng mọi người nên đảm bảo dưỡng ẩm cho tay khi rửa tay thường xuyên hơn, vì da khô, nứt nẻ có thể khiến vi khuẩn xâm nhập dễ dàng hơn.
Sự thật: Các nhà khoa học tin rằng coronavirus có nguồn gốc từ động vật
Những tuyên bố rằng coronavirus là do con người tạo ra trong một phòng thí nghiệm ở Trung Quốc vẫn tiếp tục lan truyền, mặc dù các nhà virus học và các quan chức y tế công cộng liên tục giải thích rằng bộ gen của virus cho thấy nó xuất hiện tự nhiên trong thiên nhiên. Những người khác cho rằng virus này vô tình bị rò rỉ từ một phòng thí nghiệm đang nghiên cứu các mầm bệnh do dơi truyền ở Vũ Hán, thành phố nơi bắt nguồn của coronavirus.
Nhóm Kiểm chứng Sự thật của The Post đã điều tra những lý thuyết này vào mùa xuân và nhận thấy rằng hầu hết các bằng chứng khoa học đều ủng hộ mạnh mẽ kết luận rằng vi rút không phải được tạo ra. Nhà nghiên cứu miễn dịch học và vi sinh học Kristian Andersen, người đã xuất bản một nghiên cứu về nguồn gốc của vi rút, cho biết vào thời điểm đó rằng nghiên cứu của ông cho thấy coronavirus “không phải là một cấu trúc trong phòng thí nghiệm hoặc một vi rút bị thao túng có chủ đích”.
Trevor Bedford, một nhà nghiên cứu về sinh học máy tính và các bệnh truyền nhiễm tại Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Fred Hutchinson, nói với Nhóm Kiểm chứng Sự thật rằng bộ gen của coronavirus không cho thấy rằng các khối vật liệu di truyền đã được chèn vào hoặc loại ra, như trong trường hợp con người đã thay đổi nó.
Các quan chức y tế công cộng hàng đầu của Hoa Kỳ và quốc tế - bao gồm Tổ chức Y tế Thế giới WHO, Cơ quan CDC và Văn phòng Giám đốc Tình báo Quốc gia - cũng đã nói rõ rằng bằng chứng cho thấy vi rút đã xuất hiện tự nhiên.
Đối với ý tưởng rằng virus có thể đã vô tình bị rò rỉ từ một phòng thí nghiệm, Nhóm Kiểm chứng đã kết luận rằng đó là một khả năng khó xảy ra dù vẫn đang được các cơ quan tình báo thăm dò. Trong khi việc trốn thoát khỏi một phòng thí nghiệm sẽ đòi hỏi nhiều sự trùng hợp bất ngờ, chính phủ Trung Quốc đã không thẳng thắn giải quyết các câu hỏi về vai trò của các phòng thí nghiệm Vũ Hán.
Sự thật: Việc thúc giục những người có nguy cơ cao ở nhà và để những người khác sống cuộc sống bình thường sẽ không "giải quyết" được khủng hoảng
Bỏ qua những câu hỏi về đạo đức và đạo đức khi chơi, cô lập những người dễ bị tổn thương và cho phép người khác tiếp tục công việc kinh doanh thông thường của họ có những cạm bẫy đáng kể. Nhà báo chuyên mục Megan McArdle của báo The Post đã nêu ra một số vấn đề, bao gồm cả việc các bệnh viện có thể vẫn bị quá tải bởi những người có nguy cơ thấp hơn và gần như không thể ngăn những người có nguy cơ cao bị tiếp xúc với những người khác.
Trong khi nhiều người trẻ hơn có thể mắc bệnh covid-19 không triệu chứng hoặc nhẹ, bệnh có thể nghiêm trọng đối với những người khác. Dữ liệu của CDC cho thấy, bệnh nhân từ 49 tuổi trở xuống chiếm 23,1% số ca nhập viện từ covid-19 ở Hoa Kỳ trong tuần lễ kết thúc vào ngày 21 tháng 11. Và trong khi những người mắc các bệnh nền có nhiều khả năng phải nhập viện hoặc tử vong hơn, số liệu của CDC từ tháng 6 cho thấy 7,6% bệnh nhân không có các bệnh lý nền đã phải nhập viện.
Để mọi người tương tác tự do, như thể không có đại dịch, sẽ cho phép vi-rút di chuyển trong dân chúng nhanh hơn, làm căng thẳng dung lượng của các bệnh viện vốn đã quá tải và các nhân viên y tế đã kiệt sức.
Cô lập những người dễ bị tổn thương cũng không thực tế. Như McCardle đã chỉ ra trong chuyên mục của mình, khoảng 21% người lớn ở Mỹ từ 65 tuổi trở lên sống trong một hộ gia đình nhiều thế hệ, cũng như nhiều người có tình trạng bệnh nền./.
Nguyên bản tiếng Anh:
8 facts about the coronavirus to combat common misinformation
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét