Tôi nghĩ rằng tôi đã biết làm sao để thành công trong chính trị Hoa Kỳ trên tư cách một người gốc Á. Nhưng ôi, tôi đã sai.

Các nhà hoạt động tạo thông điệp trong các bức vẽ bằng phấn

Nhiều người Mỹ gốc Á và các đảo Thái bình dương (AAPI) đã được dạy rằng nếu chúng ta cúi đầu và im lặng, một ngày nào đó chúng ta sẽ thuộc về nước Mỹ. Nhưng tôi chỉ bắt đầu hòa nhập ở đây khi tôi bắt đầu lên tiếng.

Jeff Le, bài đăng trên Politico

04/03/2021

Dịch bởi: Người Mỹ Gốc Việt

Jeff Le là đối tác chính trị tại Dự án An ninh Quốc gia Truman. Ông là phó giám đốc đối ngoại và quốc tế và từng là phó thư ký nội các cho cựu Thống đốc California Jerry Brown từ năm 2014 đến năm 2019. Theo dõi ông trên Twitter tại @JeffreyDLe.

“Cút về xứ sở của mày. Mày không thuộc về nơi này,” bà ấy kêu lên. Tôi choáng váng. Đó là ngày 6 tháng 3 năm 2020, và một người lạ, bất ngờ xuất hiện, vừa nhổ nước bọt vào mặt tôi tại Sân bay Quốc tế Reno-Tahoe. Lúc đó đã có tin tức về một loại vi-rút, đến từ Trung Quốc, nhưng vẫn còn vài ngày nữa đất nước này mới thực sự bắt đầu chịu áp lực của Covid-19. Phần tôi, tôi chỉ đang cố gắng đáp chuyến bay của mình về San Francisco.

Tôi nhìn xung quanh và thấy hàng tá nhân chứng đang ngoảnh mặt đi hướng khác, giòng nước bọt đang chảy xuống trên má. Đối với họ, điều đó chưa bao giờ xảy ra. Theo bản năng, tôi nhún vai tự nhủ: "Lẽ ra mình nên mang theo một chiếc ô!" Đây không phải là lần đầu chuyện như thế này xảy ra với tôi. Tôi gượng cười và bước vội đi. Xét cho cùng, tôi là người Mỹ gốc Việt.

Tôi có lẽ đã học được cách tiếp cận này — làm dịu căng thẳng; hòa nhập trở lại — từ cha mẹ tôi, những người đã trốn thoát khỏi Việt Nam trên một chiếc bè dài 12 mét và đến các trại tị nạn trước khi đến Hoa Kỳ vào năm 1981, mà không có gì khác ngoài hy vọng. Họ, giống như nhiều người Mỹ gốc Á khác thuộc các thế hệ nhập cư gần đây, tin rằng cách tốt nhất để thành công ở Mỹ là tránh gây chú ý và tránh gây rắc rối cho người khác. Rằng nếu chúng ta cứ cúi đầu, và tập trung lo liệu cho con cái chúng ta học hành đàng hoàng và có một nghề nghiệp ổn định, mọi thứ rồi sẽ ổn thỏa. Cuối cùng, chúng ta sẽ thành công, được tôn trọng, được nhìn nhận. Chúng ta sẽ không còn là người nước ngoài nữa.

Còn một phần ẩn ý nữa của lời hứa đó: chuyện chìa má phải khi bị tát má trái chỉ là tạm thời, một giá phải trả khá thấp cho chỗ đứng của chúng ta trong xã hội. Khi chúng ta đã tạo được sự nghiệp, nếu chúng ta làm đúng cách, không làm lắc lư con thuyền quá nhiều, chúng ta sẽ có quyền lực.

“Màu da của tôi không là tội lỗi" - Một cuộc biểu tình chống lại tội thù hận người gốc Á ở Los Angeles vào Chủ nhật, ngày 28 tháng 3 năm 2021. (Ảnh AP / Richard Vogel)

Nếu không phải là sớm hơn, năm vừa qua đã làm cho nó rõ ràng một cách đau đớn rằng câu cuối ở trên là một lời nói dối.

Đại dịch đã cho thấy người Mỹ gốc Á và người dân các đảo Thái Bình Dương (AAPI) thực sự có ít quyền lực như thế nào trong xã hội Mỹ. Với sự nhanh nhảu đến kinh ngạc, những người trông có vẻ gốc châu Á đã từ một “thiểu số kiểu mẫu” trong mắt người láng giềng bỗng trở thành một mối đe dọa truyền nhiễm nào đó, một hạng người mà bạn sẽ phun vào mặt ở phi trường. Các y tá người Mỹ gốc Philippines đang chết vì Covid-19 với một tỷ lệ đáng ghét; trong thời kỳ đại dịch, người Mỹ gốc Á châu có tỷ lệ thất nghiệp dài hạn tăng gấp đôi, nhiều hơn bất kỳ nhóm nào khác. Vụ xả súng ở Atlanta vào tháng trước, nhằm vào ba doanh nghiệp nhỏ do người châu Á làm chủ và giết chết tám người, trong đó có sáu phụ nữ gốc Á, là một điểm sôi sục bi thảm, một vụ cho thấy sự khinh miệt phụ nữ và thù hận người gốc Á đã vượt ra khỏi sự lén lút để trở nên công khai và trơ trẽn. Phụ nữ châu Á đặc biệt cảm thấy gánh nặng của xu hướng đáng lo ngại này; họ là nạn nhân của ít nhất 2/3 các cuộc tấn công được báo cáo.

Người gốc Á đã là mục tiêu của tội ác thù hận đang gia tăng lịch sử trong năm qua, nhưng chỉ khi có thảm kịch kinh hoàng ở Atlanta đất nước này mới thừa nhận rằng chúng ta bị đặt bên lề, bị chủ động tấn công và phải lo âu cho gia đình và cuộc sống của chúng ta. Và khi có một video lan truyền về một người bà cụ châu Á 75 tuổi đấm vào kẻ tấn công mình và rồi tặng lại cho các tổ chức chống phân biệt chủng tộc số tiền gần 1 triệu đô la được quyên góp giúp bà, thì đất nước này mới nhận ra rằng những người gốc Á đã chán ngán và mệt mỏi vì phải cam chịu và đau khổ trong im lặng.

Làm thế nào để chúng ta thay đổi một xã hội coi chúng ta như vô hình? Nó đòi hỏi những người nắm quyền cung cấp cơ hội và ban hành các chính sách bao dung, công nhận rằng người gốc Á không có được đặc quyền phổ biến và không chỉ đơn giản không phải là những kẻ kề vai với người da trắng. Vâng, nó đòi hỏi các cộng đồng da màu khác hỗ trợ các cộng đồng gốc Á và cho giúp liên minh. Nó đòi hỏi đầu tư tài chính sâu rộng vào các tổ chức dân sự và chính trị gốc Á, các liên kết và cố vấn chuyên nghiệp.

Trong gần hai thập niên, tôi đã làm việc trong chính phủ và trong khu vực tư nhân, và điều tôi nhận ra là chúng ta sẽ cần phải làm điều gì đó khác tiếp theo — những điều có thể không thoải mái, nhưng đã quá hạn từ lâu. Những người gốc Á sẽ cần phải ngừng làm những gì gia đình chúng ta đã dạy chúng ta về việc hòa hợp. Chúng ta cần ngừng giả vờ rằng các quy tắc là công bằng và tất cả chúng ta đều được đối xử bình đẳng, ngừng hy vọng rằng một ngày nào đó chúng ta sẽ không còn bị coi thường và thành quả của chúng ta sẽ được ghi nhận. Hãy thôi hạnh phúc với chút ít chúng ta được ban cho sau khi làm việc chăm chỉ. Ngừng tự ti về con người của chúng ta và bắt đầu tin cậy vào bản thân.

Các tình nguyện viên của Đội Tuần tra An toàn Khu Phố Tàu ở San Francisco đang giúp giữ an toàn cho cư dân trước những tội ác bạo lực chống lại các thành viên của cộng đồng gốc Á. (Ảnh: Justin Sullivan / Getty Images)

Các cộng đồng da màu khác, các nhóm bên lề khác trong lịch sử đã đạt được những thành tựu có ý nghĩa và tiến bộ lâu dài sau khi thách thức hiện trạng một cách mạnh mẽ. Người Mỹ gốc Á cũng phải làm như vậy.

Tiểu bang Georgia, nơi gia đình tôi điều hành một trang trại gà và nhận đó làm quê hương, đã thành tâm điểm của một cuộc thức tỉnh của người gốc Á — một cuộc thức tỉnh bắt đầu ngay cả trước khi xảy ra vụ xả súng ở Atlanta — mà đã giúp Joe Biden giành chiến thắng tại đó. Dù vậy, việc tích lũy quyền lực chính trị thực sự đã tỏ ra khó khăn. Các đảng phái chính trị vẫn không cho rằng cộng đồng gốc Á có nguồn nhân tài chính trị mạnh mẽ hoặc có nhiều ảnh hưởng như các nhóm khác. Mặc cho số cử tri gốc Á đi bỏ phiếu kỷ lục, số vị trí dân cử gốc Á kỷ lục, hay mức tham dự và gây quỹ kỷ lục, trong cuộc bầu cử vừa qua. Ở các cấp chính quyền cao nhất, chúng ta vẫn  chẳng thấy đâu - không có được lấy một người lãnh đạo cấp bộ trong chính phủ.

Tích lũy quyền lực là rủi ro. Nó liên quan đến loại xung đột công khai mà nhiều người trong chúng ta đã được dạy nên tránh né. Nhưng đó cũng là cách thực sự duy nhất để thay đổi cấu trúc chính trị và quan liêu vốn không coi trọng chúng ta.

Trong cuộc đời tôi, đây là một nhận thức lâu dài và đau đớn, học được sau nhiều năm cố gắng leo lên các nấc thang của chính sách Hoa Kỳ và chính trị toàn cầu. Điểm học của tôi, những đợt thực tập, công trình nghiên cứu hay công việc của tôi,  đều không quan trọng; những hy sinh cá nhân và gia đình mà tôi đã chấp nhận vì quyền lợi của tập thể, của tổ chức và vì sứ mệnh cũng không quan trọng. Tôi thấy mình bế tắc, không thể đạt được vai trò lãnh đạo mà những người khác đã được đề bạt. Tôi không bước được lên cái thang. Tôi chỉ đang chạy trên máy chạy bộ, làm việc chăm chỉ nhưng chẳng đi đến đâu. Giống như cộng đồng gốc Á rộng lớn hơn, tôi đang ẩn mình trong các cấu trúc không hoạt động cho tôi — không coi trọng tôi. Thách thức đối với tôi — và đối với cộng đồng chính trị rộng lớn hơn mà tôi là thành viên — là tìm ra khi nào và bằng cách nào, để nói “đã quá đủ” và bắt đầu đấu tranh với những cấu trúc đó.

***

Kỷ niệm đầu tiên của tôi về chính trị là cùng mẹ tôi xem cuộc tranh luận tổng thống năm 1992 giữa Tổng thống George H.W. Bush, Bill Clinton và Ross Perot. Tôi đã bị mê hoặc. Tôi rất thường nghe nói về tổng thống da đen, gốc Latinh hoặc phụ nữ đầu tiên trong tương lai. Nhưng chưa một lần tôi nghe ai bàn về một tổng thống gốc Á. Tôi hỏi mẹ rằng liệu một ngày nào đó tôi có thể tranh cử tổng thống hay không. Mẹ tôi dừng lại và thì thầm với tôi, “Làm chính trị rất nguy hiểm. Và họ không nghĩ chúng ta là người Mỹ. Con chỉ nên chú tâm chuyện học hành.”

Tôi cho rằng mẹ tôi đang phóng đại về mối nguy hiểm, nhưng tôi sớm biết rằng bà đã đúng về phần còn lại. Tháng sau đó, tôi nghĩ đến việc tranh cử chức chủ tịch khối lớp năm ở trường tiểu học ngoại ô của tôi. Khi tôi nói với một trong những người bạn cùng lớp, cậu ta giải thích ngắn gọn rằng "không ai bỏ phiếu cho một kẻ ăn thịt chó." Sau đó, tôi tìm thấy một bức vẽ trên bàn mình, vẽ tôi đang nuốt chửng một người bạn bốn chân lông lá. Bọn trẻ cười phá lên. Tôi đã khóc một mình trong phòng tắm cho đến khi có đứa hỏi tôi có phải vì điểm toán của tôi không.

Tôi chưa bao giờ tranh cử vào chức vụ công. Nhưng tôi vẫn muốn tham gia vào hoạt động công ích. Tôi nghĩ rằng đại diện cho đất nước của chúng ta ở nước ngoài với tư cách là con trai của những người chăn nuôi gà tị nạn sẽ là biểu đạt tốt nhất điều khiến nước Mỹ trở nên đặc biệt - giấc mơ Mỹ. Năm 2004, tôi có kỳ thực tập lớn đầu tiên, tại Cục Công vụ thuộc Bộ Ngoại giao. Các buổi ăn trưa chung hàng tuần dành cho sinh viên thực tập là điểm son của trải nghiệm, nơi chúng tôi được gặp gỡ các quan chức cấp cao và những người được bổ nhiệm chính trị. Diễn giả của chúng tôi sẽ đi xung quanh và hỏi chúng tôi những gì chúng tôi đã làm. Tôi thường là người thiểu số duy nhất ở đó, và khi họ đến gặp tôi, họ thường hỏi tôi đã làm việc trên khu vực nào của Châu Á. Tôi nhận được thông điệp to và rõ ràng: phạm vi rộng hơn của chính sách đối ngoại và quy chế pháp lý không dành cho những người như tôi.

Báo cáo gần đây về sự thiếu đa dạng của Bộ Ngoại giao cho thấy rằng đã không có được mấy tiến bộ kể từ đó đến nay. Trên thực tế, nó còn trở nên tồi tệ hơn. Ngày nay, chỉ 13% quan chức điều hành cấp cao đến từ các cộng đồng da màu. Đối với những người lọt vào cửa, các giả định có thể cả tốt lẫn xấu: Dân biểu Andy Kim (Dân chủ, New Jersey) gần đây cho biết khi ở Bộ Ngoại giao, ông đã bị cấm làm việc về các vấn đề liên quan đến Bán đảo Triều Tiên. Bạn có thể tưởng tượng nếu Bộ Ngoại giao cấm tỷ lệ lớn nhân viên là người gốc châu u làm việc trong các vấn đề châu u? Hoặc giả định rằng bất kỳ nhân viên da trắng nào rõ ràng phải chuyên về châu u?

Cá nhân tôi đã rút ra một kết luận mà tôi biết nhiều đồng nghiệp cũng đạt được: Nếu tôi muốn thành công trong hoạt động công ở Hoa Kỳ, tôi không những cần tách mình ra khỏi nền tảng người Mỹ gốc Việt của mình, mà còn phải tích cực chạy trốn khỏi nó.

Sự nghiệp suôn sẻ của tôi rồi đã đưa tôi đến Đồi Capitol, Liên hợp quốc, chương trình viện trợ quốc tế ở Afghanistan và một số tổ chức phi lợi nhuận toàn cầu. Trong những công việc này, tôi nhận thấy ba xu hướng. Thứ nhất, mọi ông chủ của tôi đều là người da trắng. Thứ hai, nhiều đồng nghiệp thiểu số đã bỏ đi vì họ không nghĩ rằng sẽ có cơ hội thăng tiến trong tương lai. Thứ ba, không có cơ hội đỡ đầu nào dành cho tôi. Là người Mỹ gốc Á trong dòng công việc này cô đơn vô cùng.

Chuyện ở Quốc hội còn đặc biệt thách thức hơn. Mặc dù năm 2021 có sự đa dạng lịch sử trong các chức vụ dân cử, nhưng đội ngũ nhân sự cấp cao của nó vẫn kém đa dạng. Nhân viên người Mỹ gốc Á cho biết họ gặp khó khăn để được thăng chức vì “tính ôn hoà được nhận thấy.”

Năm 2014, tôi chuyển đến Sacramento để làm công việc đối ngoại và nội các cho Thống đốc bang California Jerry Brown. Giám sát danh mục các vấn đề chính sách và các bộ là một công việc thích thú và lại đầy thử thách ở một tiểu bang có 40 triệu cư dân và nền kinh tế lớn thứ năm thế giới. Nhưng tôi cũng đã tham gia rất nhiều cuộc họp với các tổ chức và hiệp hội không hài lòng, những người vận động hành lang xấu xa, và các quan chức dân cử và nhân viên chểnh mảng. Tôi đã sớm nhận ra rằng nhiều bên đã cố gắng lợi dụng tôi. Có lẽ là do tôi chưa quen với chính trị tiểu bang. Hoặc, có thể họ nghĩ rằng một người châu Á sẽ có nhiều khả năng nhượng bộ hơn. Nhiều lần, những lời hứa mà chúng tôi đã đồng ý đã bị phá vỡ. Các cuộc họp thường mang tính thù địch, và đôi khi, đe dọa.

Điều đó nghe có vẻ giống như chính trị cứng rắn, nhưng nó còn hơn thế nữa. Tôi biết vì cuối cùng tôi đã thiết lập một hệ thống đồng bạn (buddy system). Tôi bắt đầu tham gia các cuộc họp với một đồng nghiệp không phải là người châu Á ngồi cùng với tôi. Nó có hiệu quả. Các cuộc họp trở nên ít đối đầu hơn và các thỏa thuận được tôn trọng. Những người tôi gặp thường ngạc nhiên rằng tôi có đẳng cấp ngang hàng với các đồng nghiệp của mình, hoặc tôi là người dẫn đầu trong một vấn đề nhất định. Có lần tôi nói với một quan chức dân cử đã nghỉ hưu về các quy tắc tham dự của mình, và bà ấy gật đầu tỏ vẻ quen thuộc và cười toe toét nhìn nhận: Tôi đang làm chính xác những gì những phụ nữ như bà đã làm vào những năm 1980, khi họ tuyển những người đàn ông đi cùng họ đến các cuộc họp để dự phòng.

Ngoại trưởng Antony Blinken chào mừng Dân biểu Andy Kim (Dân chủ, New Jersey), sau phiên điều trần của Ủy ban Đối ngoại Hạ viện tại Capitol Hill vào Thứ Tư, ngày 10 tháng 3 năm 2021, tại Washington. (Ảnh: Ting Shen / Pool qua AP)

***

Có một vấn đề khác: Quyền lực của dân thường. California, với gần 6 triệu dân gốc Á, chiếm 15 phần trăm dân số (và đang tăng lên), là tiểu bang có số dân gốc Á lớn nhất, chiếm gần một phần ba tổng số dân gốc Á ở Hoa Kỳ. Tiểu bang tự hào có hai Thượng nghị sĩ  cấp tiểu bang (có thể sắp có ba) và 14  Dân biểu tiểu bang là người gốc Á. Tuy nhiên, cảm giác áp đảo của tôi là những người nắm quyền không coi trọng các thành phần cử tri gốc Á.

Điều này một phần là do cư dân gốc Á với tư cách là một nhóm được coi là mới hơn trong lĩnh vực chính trị và ngây thơ hơn về cách chơi trò chơi. Cộng đồng gốc Á có xu hướng ít lên tiếng hơn và dễ hòa đồng hơn miễn là thỉnh thoảng được đưa vào. Kết quả là luôn có một nhóm khác xếp hàng trước. Tôi thậm chí đã từ chối một số cuộc gặp với các nhà lãnh đạo hoặc tổ chức gốc Á phần lớn vì tôi không muốn trở thành “người châu Á tập trung vào các vấn đề châu Á”. Tôi nghĩ đó là một dấu hiệu của sự yếu kém, chứ không thực sự là hòa nhập.

Nhìn lại, tôi thấy xấu hổ vì đã không cố gắng dấn thân hơn một chút — để sử dụng bất kỳ vai trò hoặc ảnh hưởng nào mà tôi đạt được để làm nhiều hơn cho cộng đồng của mình. Bởi vì "hòa nhập" chả giúp được gì nhiều. Tại nơi làm việc, tôi bắt đầu húc vào cái trần tre như những bạn khác từng làm. Những phản hồi mà tôi nhận được thường mâu thuẫn và bao gồm những nhận xét rằng tôi quá trầm lặng, quá ồn ào, quá háo hức, quá xa cách, quá trung thực, quá kín tiếng. Tệ hơn, tôi bị cho là mình không thể hiện được kỹ năng lãnh đạo thực sự. Tôi đã tìm kiếm mọi nguồn lực có thể để phát triển với tư cách là một nhà lãnh đạo. Nhưng không có gì dẫn đến thành công sâu sắc hơn trong lĩnh vực của tôi hoặc xác nhận chuyên môn mà tôi đang tìm kiếm.

Một nhà hoạt động biểu tình tại cuộc mít tinh bảo vệ các cộng đồng gốc Á vào ngày 21 tháng 3 năm 2021 tại Washington, DC. Cuộc biểu tình nhằm phản ứng lại vụ xả súng tại spa ở Atlanta, Georgia khiến 8 người thiệt mạng. (Ảnh: Alex Wong / Getty Images)

Cuối cùng, khi đang làm một công việc bên ngoài hành lang quyền lực thông thường, tôi đã đến được một bước ngoặt. Tháng 8 năm ngoái, bố mẹ tôi buồn bã gọi cho tôi vì vài người hàng xóm đã nói với họ rằng họ không muốn qua lại với cha mẹ tôi nữa. Những người hàng xóm đổ lỗi cho cha mẹ tôi vì đã đưa Covid-19 đến đất nước của chúng ta. Mặc dù đã xây dựng một doanh nghiệp địa phương, tích cực tham gia vào cộng đồng và tạo dựng mối quan hệ trong 20 năm qua, họ vẫn bị làm vật tế thần cho bệnh tình của những người khác.

Bài học cho tôi: Khi cố gắng tránh nổi bật, cố gắng hòa nhập, người châu Á đã từ bỏ quyền lực, mà không giành lấy nó. Tôi phải làm những gì hoàn toàn xa lạ đối với tôi: lên tiếng và ngừng tự ti về việc tôi là ai, tôi đến từ đâu và tôi có những kinh nghiệm sống nào. Sau khi cha mẹ tôi nhận được thông điệp khủng khiếp đó, tôi đã viết bài báo đầu tiên của mình trên tờ báo địa phương, tờ Albany Herald, nêu bật những đóng góp của người nhập cư đã mang đến cho đất nước này trong trận chiến ngấm ngầm chống lại Covid-19. Đó là lời phản bác lại những kẻ hành hạ cha mẹ tôi. 

Sau khi bài báo được xuất bản, tôi rất ngạc nhiên khi biết rằng bố mẹ tôi đã nhận được lời xin lỗi từ những người hàng xóm của họ.

Đó là một sự khởi đầu.

***

Tôi đã tìm thấy nguồn cảm hứng. Trong những tháng tiếp theo, tôi đã nói chuyện với giới truyền thông người Mỹ gốc Á về tính đại diện. Tôi đã viết (hoặc đồng tác giả) 23 bài xã luận trong các ấn phẩm cấp khu vực và quốc gia về chính sách ảnh hưởng đến các cộng đồng dễ bị tổn thương. Tôi đã tổ chức các cuộc gây quỹ để tập hợp những người lần đầu tham gia chính trị. Việc lên tiếng về di sản châu Á của tôi là một điều không thoải mái, nhưng đó là cách duy nhất để tiến về phía trước.

Nhiều đồng nghiệp gốc Á của tôi cũng quyết định tham gia vào kỳ bầu cử năm 2020, đối với một số người là lần đầu. Theo quan điểm của tôi, sự tham gia lịch sử đó được thúc đẩy bởi sự kết hợp của sự sụp đổ kinh tế của các doanh nghiệp nhỏ của người gốc Á, sự gia tăng đáng kể các tội phạm thù ghét nhắm vào người gốc Á và sự trưởng thành của các tổ chức dân sự của người gốc Á. Tỷ lệ cử tri gốc Á đi bỏ phiếu đã tăng 91 phần trăm so với năm 2016. Và, nhờ số dân đông đúc và ngày càng tăng của chúng ta ở các bang màu tím quan trọng như Arizona, Georgia, Nevada và Pennsylvania, chúng ta đã giúp trao chức vụ tổng thống cho Joe Biden và Thượng viện Hoa Kỳ cho đảng Dân chủ.

Đã có một số thừa nhận từ giới tinh hoa Washington rằng cử tri gốc Á đóng một vai trò quan trọng trong cuộc bầu cử đó và rằng cộng đồng này đã bị thiệt hại trong năm qua. Chính quyền Biden đã lên án bạo lực chống lại cộng đồng gốc Á, bao gồm cả việc ra sắc lệnh hành pháp, ra lệnh treo cờ rũ, gặp gỡ các nhà lãnh đạo gốc Á ở Georgia sau vụ xả súng ở Atlanta, và hỗ trợ một phiên điều trần của quốc hội về sự phân biệt đối xử với người gốc Á. Trước những lời chỉ trích gần đây về việc chưa làm đủ, chính quyền Biden đã công bố các bước bổ sung để chống lại nạn phân biệt đối xử và bạo lực chống người gốc Á.

Nhưng trong khi những cử chỉ này là những tín hiệu quan trọng, thì liệu có những gọng kìm chính trị nào đằng sau chúng? Liệu đây sẽ còn là điều ưu tiên sau một đợt tin tức khác? Điều mà cộng đồng gốc Á cần là sức mạnh và tầm ảnh hưởng thực sự. Chúng ta cần có những người ngồi vào bàn, được tôn trọng, có quyền ra quyết định và có thể hành động mạnh mẽ thay mặt cho cộng đồng của chúng ta với quyền tiếp cận chính trị không bị cản trở.

Thượng nghị sĩ Tammy Duckworth (Dân chủ, Illinois) viếng quan tài phủ cờ của Thẩm phán Ruth Bader Ginsburg tại Điện Capitol vào Thứ Sáu, ngày 25 tháng 9 năm 2020. (Ảnh: Olivier Douliery / Pool qua AP)

Thật là sốc khi mà nội các tổng thống vào năm 2021 là lần đầu tiên không có một bộ trưởng gốc Á nào sau gần 30 năm. Chính quyền Biden đã hứa sẽ tái lập và mở rộng Sáng kiến Bạch Cung về cộng đồng gốc Á nhưng vẫn chưa bổ nhiệm giám đốc cho dự án đó. Và mặc dù nó đã đồng ý bổ nhiệm người gốc Á vào một chức vụ cao cấp của Bạch Cung theo đòi hỏi của các Thượng nghị sĩ Tammy Duckworth (Dân chủ, Illinois) và Mazie Hirono (Dân chủ, Hawaii), không có gì đảm bảo rằng những người được chọn đó sẽ có nguồn lực và quyền truy cập, hoặc quan trọng hơn, được coi trọng bởi nhóm chủ chốt của Bạch Cung. (Khi các thượng nghị sĩ lần đầu tiên đưa ra vấn đề thiếu đại diện gốc Á trong Nội các, một quan chức cấp cao của Bạch Cung đã trả lời rằng di sản Nam Á của phó tổng thống có nghĩa là đã có sự đại diện gốc Á trong Nội các, điều này không dễ chấp nhận đối với Thượng nghị sĩ Duckworth. Bà nói với các phóng viên, "Đó không phải là điều bạn muốn nói với Phái Da đen trong Quốc hội kiểu như 'Ồ, bạn có Kamala. Chúng tôi sẽ không đưa thêm người Mỹ gốc Phi nào vào Nội các vì bạn đã có Kamala'. Vậy tại sao bạn lại nói điều đó với cộng đồng gốc Á?”)

Nhìn xa hơn Bạch Cung, tôi muốn thấy các chính khách — bao gồm cả các thượng nghị sĩ mới nhất của chúng ta, Jon Ossoff và Raphael Warnock (Dân chủ, Georgia), Và Alex Padilla (Dân chủ, California) - chứng minh rằng họ là đồng minh của cộng đồng gốc Á chứ không phải chỉ là những chính khách ngoài cuộc của họ.

Nhưng người Mỹ gốc Á và người dân các đảo ở Thái Bình Dương có nhiều quyền lực hơn họ nghĩ để thay đổi cấu trúc chính trị đã loại trừ họ. Họ là khối cử tri phát triển nhanh nhất ở các bang xích đu như Florida, Georgia, Nevada, North Carolina và Texas. Khi các cuộc bầu cử được quyết định bởi ít tiểu bang hơn và có biên độ gần hơn, cộng đồng gốc Á có thể làm thay đổi kết quả của các cuộc bầu cử tổng thống trong tương lai và cán cân quyền lực trong Quốc hội. Đã đến lúc cộng đồng của tôi nắm lấy sức mạnh đó — để đòi hỏi nó.

Tuy nhiên, điều đó sẽ đòi hỏi cộng đồng gốc Á phải thách thức cách lập trình văn hóa buộc họ phải im lặng. Họ cần nắm lấy chính trị, lên tiếng về di sản của mình và rõ ràng về những gì họ cần — ngay cả khi điều đó có nghĩa là sẽ xảy ra xung đột. Thay vì cố gắng hòa nhập, họ cần tìm kiếm những vai trò có danh giá, được biết đến nhiều bằng cách tranh cử. (Trong khi Quốc hội thứ 117 (2021-2023) là quốc hội đa dạng về chủng tộc và sắc tộc nhất trong lịch sử, chỉ có 17 thành viên gốc Á trong Quốc hội, hơn 3% một chút và thấp hơn rất nhiều so với tỷ lệ của cử tri gốc Á.) Họ cần phải nỗ lực để cố vấn cho các nhà lãnh đạo trẻ trong tương lai và xây dựng các liên minh bền vững với các cộng đồng da màu khác.

Các tình nguyện viên tham gia Tuần tra An toàn Khu Phố Tàu vào ngày 23 tháng 3 năm 2021 tại San Francisco, California. (Ảnh: Justin Sullivan / Getty Images)

Không rõ đảng nào sẽ được hưởng lợi nhiều hơn từ sự thức tỉnh mới mẻ của cộng đồng gốc Á. Bởi vì khối cử tri gốc Á rất đa dạng, trải rộng về thu nhập, tuổi tác, lịch sử và mối liên hệ với trải nghiệm xứ Mỹ với hơn 50 sắc tộc và hơn 100 ngôn ngữ, việc sơn lên cái lều gốc Á bằng một cây cọ không chỉ là lười biếng về mặt trí tuệ mà còn nguy hiểm cho các đảng phái chính trị. Nhiều người Mỹ gốc Hoa và người Mỹ gốc Nhật có tổ tiên đã sống tại Hoa Kỳ còn lâu đời hơn so với số đông người Mỹ gốc u, trong khi các cộng đồng gốc Á mới hơn đến Hoa Kỳ như dân tị nạn, có ít cơ hội kinh tế hơn và kỳ vọng cuộc sống ngắn ngủi hơn so với các cộng đồng da màu khác. Chúng ta rất đa dạng, không đảm bảo sẽ đứng cùng phe với bất kỳ một đảng nào.

Tuy nhiên, chúng ta luôn chú ý đến những bên sẽ nhắm mục tiêu, lắng nghe và phục vụ chúng ta. Chỉ 30% cử tri người Mỹ gốc Á được khảo sát trên toàn quốc vào tháng 9 năm ngoái cho biết họ đã được Đảng Dân chủ tiếp xúc trong năm vừa qua. Chỉ 24% cho biết họ được Đảng Cộng hòa tiếp xúc. Nếu các đảng có thể tiếp cận cộng đồng gốc Á bằng các công cụ cùng ngôn ngữ và nói lên các vấn đề của họ, cử tri gốc Á sẽ phản hồi. Mặt khác, các cộng đồng gốc Á cần tin rằng họ có thể đặt ra điều kiện của họ.

Nếu hàng trăm tin nhắn văn bản mà tôi nhận được trong những tuần gần đây cho tôi biết bất cứ điều gì, thì đó là nhiều người bạn Mỹ gốc Á của tôi đã sẵn sàng cho một sự thay đổi. Ngay cả những người gốc Á thờ ơ với chính trị nhất cũng đột nhiên sẵn sàng chiến đấu. Những người bạn da trắng và các cộng đồng da màu khác cũng đang bắt đầu hỗ trợ người gốc Á trong cuộc đấu tranh để được coi là người Mỹ ngang hàng.

Tuy nhiên, để năng lượng này tồn tại, các cộng đồng gốc Á cần phải hình dung lại họ là ai, họ muốn gì và khả năng của họ là gì — để đặt cược vào chính mình. Chỉ sau khi làm như vậy, tôi mới bắt đầu cảm thấy mình thuộc về xứ sở này./.

Nguyên bản tiếng Anh:

I Thought I Knew How to Succeed as an Asian in U.S. Politics. Boy, Was I Wrong.