Ủy ban Điều tra 6/1: Đã làm gì và đang hướng về đâu

Chủ tịch Ủy ban Điều tra 6 tháng 1 Bennie G. Thompson (DC, Mississippi) và Phó chủ tịch Liz Cheney (CH, Wyoming) cung cấp lời chứng vào ngày 14 tháng 12 trước Ủy ban Nội quy Hạ viện, tìm cáo buộc tội khinh thường Quốc hội đối với cựu Chánh văn phòng Nhà Trắng của Trump Mark Meadows. (Jabin Botsford/The Washington Post)

Jacqueline Alemany và Tom Hamburger

4/1/2022, Washington Post

Dịch bởi: Bình Phương

Trong những ngày sau cuộc tấn công vào Điện Capitol ngày 6 tháng 1 năm 2021, các nhà lập pháp bắt đầu thảo luận về sự cần thiết của một cuộc điều tra tập trung vào những gì dẫn đến vụ tấn công, cách làm sao tòa nhà bị xâm phạm dễ dàng như vậy và làm thế nào để ngăn chặn bất kỳ sự kiện tương tự nào xảy ra lần nữa.

Ý tưởng của cuộc điều tra đã nhanh chóng bị trở nên có tính đảng phái.

Đầu tiên, nhiều đảng viên Đảng Cộng hòa cho biết bất kỳ cuộc điều tra nào cũng nên tập trung vào bạo động và thiệt hại đối với tài sản công trong những cuộc biểu tình đòi công lý chủng tộc vào mùa hè 2020. Sau đó, họ lập luận rằng đảng Dân chủ sẽ chỉ sử dụng cuộc điều tra như một công cụ chính trị mang tính đảng phái bằng cách tập trung vào hành vi của cựu tổng thống Donald Trump trong một nỗ lực nhằm bêu xấu đảng Cộng hòa trước cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào năm 2022.

Hồi đầu năm, hy vọng về sự hòa hợp vẫn chưa chết hẳn và một thỏa thuận lưỡng đảng đã được đưa ra vào tháng 5 bởi các nhà lãnh đạo của Ủy ban An ninh Nội địa Hạ viện để thành lập một ủy ban độc lập dựa theo mô hình của uỷ ban điều tra vụ khủng bố 11/9.

Nhưng nó đã bị hầu hết các đảng viên Cộng hòa Hạ viện bác bỏ và sau đó bị các đảng viên Cộng hòa Thượng viện ngăn chặn.

Các thành viên đảng Dân chủ tại Hạ viện sau đó quyết định thành lập một ủy ban điều tra đặc biệt và Hạ viện đã thông qua nghị quyết thành lập một ủy ban theo tỷ lệ phiếu 220-190 vào ngày 30 tháng 6, với hai đảng viên Cộng hòa đứng về phía đảng Dân chủ bỏ phiếu ủng hộ việc thành lập uỷ ban.

Ủy ban Lựa chọn Điều tra Vụ tấn công ngày 6 tháng Giêng vào Điện Capitol của Hoa Kỳ ra đời. (ND: Ở đây, sẽ gọi tắt là Ủy ban Điều tra 6/1).

Nó bao gồm bảy đảng viên Dân chủ và hai đảng viên Cộng hòa, là hai người đã bỏ phiếu ủng hộ thành lập ủy ban, gồm Dân biểu Liz Cheney của Wyoming và Dân biểu Adam Kinzinger của Illinois. Họ tham gia uỷ ban theo yêu cầu của Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi (DC, California) sau khi các nhà lãnh đạo Cộng hòa tại Hạ viện quyết định không tham gia cuộc điều tra vì Pelosi đã từ chối hai trong số các thành viên do họ đề xuất.

Các thành viên ủy ban nói rằng họ đạt được tiến bộ đáng kể, trong khi Trump và những người Cộng hòa ủng hộ ông tiếp tục cáo buộc rằng cuộc điều tra là một hoạt động đảng phái công khai được thiết kế để làm suy yếu Trump và các đồng minh của ông.

Với các cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ sắp xảy ra vào tháng 11, năm nay có vẻ sẽ đầy căng thẳng và áp lực cao với uỷ ban, dự trù với các phiên điều trần công khai và các báo cáo được công bố công khai. Sau đây là những gì ủy ban đã làm và hướng điều tra sắp tới.

Ủy ban Điều tra đã làm gì?

Trong vòng chưa đầy sáu tháng, ủy ban đã thu thập một lượng lớn dữ liệu - phỏng vấn hơn 300 nhân chứng, công bố hơn 50 trát đòi, thu thập hơn 35.000 trang hồ sơ và nhận được hàng trăm lời tố cáo được cung cấp qua đường điện thoại dành cho việc nhận tin về vụ 6/1.

Nhiệm vụ xem xét lượng lớn thông tin này đã được chia cho 5 đội mà ủy ban đã lập ra từ đầu với khoảng 40 nhân viên:

* Một đội, được gọi là “Inside the Fence” (“Bên trong Hàng rào"), nỗ lực tìm hiểu sự chuẩn bị và phản ứng của cơ quan thực thi pháp luật cấp liên bang và địa phương trước sự kiện 6/1.

* Đội thứ hai, được gọi là "theo dõi tiền", xem xét nguồn tài trợ cho các cuộc biểu tình chống lại kết quả bầu cử.

* Đội thứ ba điều tra các hoạt động cực đoan và tin giả trên mạng trực tuyến.

* Đội thứ tư xem xét các chiến dịch gây áp lực ở Washington và tại thủ phủ các tiểu bang nhằm lật ngược kết quả bầu cử hoặc trì hoãn việc chứng nhận phiếu đại cử tri.

* Đội thứ năm tập trung vào những người tổ chức các cuộc biểu tình tại National Mall và tại Điện Capitol.

Một phụ tá cao cấp giấu tên của ủy ban cho biết: “Khá nhiều người đã đến và muốn nói chuyện với chúng tôi hoặc hợp tác khi nhận trát đòi. Rất nhiều người muốn chia sẻ thông tin mà họ có liên quan đến công việc của chúng tôi, lên đến hàng trăm người. Những cá nhân đã nhận được rất nhiều chú ý trong vài tuần qua thực sự chỉ là một số ngoại lệ trong những gì chúng tôi đang làm.”

Tuy nhiên, những ngoại lệ ngoan cố đó bao gồm các nhân chứng có thể trả lời một số câu hỏi quan trọng mà ủy ban đang tập trung vào, bao gồm cả câu hỏi liệu có phải là sự vô trách nhiệm của Trump trong việc ông ta đã làm gì hay không làm gì trong 187 phút kể từ khi ông kêu gọi những người ủng hộ kéo đến Điện Capitol cho đến khi ông ta đưa ra một tin nhắn bảo họ về nhà.

Cho đến nay, Hạ viện đã chuyển  đến Bộ Tư pháp hai đề nghị truy tố tội khinh thường Quốc hội: một cho Mark Meadows, cựu chánh văn phòng của Trump, và một cho Stephen K. Bannon, cựu chiến lược gia chính của Trump. Bannon đã bị truy tố; Bộ Tư pháp vẫn chưa cho biết liệu họ có theo đuổi các cáo buộc chống lại Meadows hay không.

Meadows đã từ chối hợp tác sau khi cung cấp hàng nghìn trang tài liệu cho uỷ ban, trong số đó có tin nhắn văn bản và email liên quan đến các sự kiện trong ngày, bao gồm cả từ những người nói với ông Trump rằng hãy triệu hồi những người ủng hộ ông.

Jeffrey Clark, một cựu quan chức hàng đầu của Bộ Tư pháp, người đóng vai trò quan trọng trong nỗ lực của Trump nhằm thách thức kết quả bầu cử, cũng bị ủy ban ghép tội coi thường sau khi từ chối trả lời nhiều câu hỏi trong quá trình lấy lời khai. Ủy ban đã cho Clark một cơ hội khác để xuất hiện trở lại sau khi ông ta nói rằng ông ta sẽ viện dẫn sự bảo vệ của Tu chính án thứ năm chống lại việc tự buộc tội, nhưng ngày đó đã bị hoãn lại.

Ủy ban cũng đang chờ một tiết lộ quan trọng khác: 800 trang hồ sơ chính thức và thông tin liên lạc của Trump liên quan đến ngày 6 tháng 1. Việc những hồ sơ đó có được giao nộp hay không hiện đang được tranh tụng tại tòa án. Tháng trước, cựu tổng thống đã yêu cầu Tối cao Pháp viện chặn việc giao nộp các hồ sơ Bạch Ốc của ông, cho rằng vụ việc chỉ là một cuộc xung đột đơn nhất giữa một tổng thống đương nhiệm và người tiền nhiệm. Luật sư của Trump cũng lập luận rằng Ủy ban đang hành động vượt quá phạm vi quyền hạn của mình khi thảo luận về các đề nghị truy tố khả dĩ thay vì tập trung vào các đề xuất các dự luật.

Tổng thống Biden đã xác định rằng các tài liệu kia không nên được bảo vệ bởi đặc quyền hành pháp và có thể được cung cấp cho ủy ban. Dân biểu Bennie G. Thompson (DC, Mississippi), Chủ tịch Ủy ban, đã yêu cầu tòa án xúc tiến việc xem xét yêu cầu của Trump.

Ủy ban đã tìm được gì?

Theo những người quen thuộc với công việc của họ, mỗi đội của Ủy ban đều đạt những tiến bộ. Nhóm “Inside the Fence” đã tìm ra các vấn đề về những thất bại tình báo và thực thi pháp luật. Nhóm “Stop the Steal” đã nghiên cứu những áp lực nhằm lật ngược kết quả bầu cử đã đổ xuống cho các quan chức liên bang cũng như tiểu bang và địa phương. Chúng bao gồm các cuộc gọi của Trump với các nhà lãnh đạo tiểu bang cũng như nỗ lực thúc ép Phó Tổng thống Mike Pence can thiệp vào việc kiểm phiếu đại cử tri.

Trong những nỗ lực mà Dân biểu Jamie B. Raskin (DC, Maryland) gọi là “cuộc đảo chính chính trị”, có những nỗ lực diễn ra chỉ cách Nhà Trắng một dãy phố, bên trong những căn phòng tại khách sạn Willard, nơi nhóm pháp lý ngoại vi của Trump đã cắm trại trong nhiều tuần và nhiều ngày trước ngày 6 tháng 1.

Ủy ban cũng đang xem xét kỹ lưỡng các nỗ lực của Clark và những người khác, những người đã đề xuất sử dụng quyền hạn khẩn cấp của tổng thống để lật ngược cuộc bầu cử, từ thu giữ tài sản của các công ty máy bỏ phiếu cho đến triển khai Vệ binh Quốc gia hoặc sử dụng Đạo luật Chống Khởi nghĩa.

Ngoài ra, Ủy ban đã bắt đầu tập trung mạnh mẽ vào các hành động của Trump vào ngày hôm đó khi Uỷ ban bắt đầu thảo luận về việc có nên khuyến nghị Bộ Tư pháp mở một cuộc điều tra hình sự đối với cựu tổng thống hay không.

Dân biểu Thompson nói với The Washington Post trong một cuộc phỏng vấn vào tháng trước rằng mối quan tâm đặc biệt của Uỷ ban nằm ở lý do tại sao cựu tổng thống đã tốn nhiều thời gian để kêu gọi những người ủng hộ ông rút lui khỏi một sự kiện có khả năng gây trở ngại hoặc cản trở một cách phạm pháp tiến trình kiểm phiếu đại cử tri chính thức của Quốc hội.

Thompson nói: “Việc vô trách nhiệm khiến chúng tôi thực sự lo ngại. Và một trong những điều đáng bận tâm là liệu việc đó là do cố ý hay không, và liệu sự thiếu chú ý nếu có trong thời gian dài như vậy, có đủ để đưa đến một đề nghị truy tố” cho Bộ Tư pháp.

Theo Thompson và những người quen thuộc với vấn đề này, ủy ban đang cân nhắc các đề nghị truy tố tiềm năng khác, xung quanh việc gây áp lực lên các quan chức tiểu bang và địa phương nhằm lật ngược kết quả cuộc bầu cử cũng như liệu người ta có quyên góp tiền cho các cuộc biểu tình và các sự kiện xung quanh ngày 6/1 dẫu biết những tuyên bố về gian lận bầu cử là sai sự thật.

Ủy ban đang tập trung vào điều gì trong tương lai?

Uỷ ban tiếp tục tìm kiếm thông tin mới ngay cả khi bắt đầu tập trung vào hai nhiệm vụ phải làm: một loạt các phiên điều trần công khai để kể câu chuyện về ngày 6 tháng 1 từ đầu đến cuối, cùng với một hoặc nhiều báo cáo bằng văn bản. Các báo cáo sẽ không chỉ trình bày chi tiết các sự kiện của ngày hôm đó mà còn đưa ra các khuyến nghị về cách ngăn chặn tình huống tương tự xảy ra lần nữa. Điều này bao gồm cả việc liệu các luật về cách kiểm tra phiếu đại cử tri (the Electoral Count Act: Đạo luật Kiểm phiếu Cử tri đoàn) và các luật về việc trao quyền khẩn cấp cho tổng thống có cần được thay đổi hay không.

Raskin cho biết trong một cuộc phỏng vấn: “Tôi cho rằng điều quan trọng đối với chúng tôi là xác định mức độ tổng thống đã hoặc đang chuẩn bị để huy động Vệ binh Quốc gia hoặc bất kỳ lực lượng vũ trang nào khác bằng Đạo luật Chống Khởi nghĩa hoặc bằng bất kỳ quyền lực khẩn cấp nào khác đang có trong luật pháp.” 

Raskin nói thêm, “Sau khi tập hợp một hồ sơ tài liệu đầy đủ về những gì đã xảy ra vào ngày 6 tháng 1 và nguyên nhân gây ra nó, mục đích chính của Ủy ban Điều tra 6/1 là đưa ra các khuyến nghị về những thay đổi chính sách để ngăn chặn bất kỳ cuộc tấn công bạo lực và vô luật pháp đối với chính phủ trong tương lai. Vì vậy, chúng tôi phải xem xét việc củng cố khả năng phòng thủ của mình chống lại cả những âm mưu đảo chính chính trị từ bên trong và những thách thức bạo loạn đối với chính phủ.”

Lịch trình sơ bộ đang được thảo luận giữa các nhân viên cấp cao của ủy ban bao gồm một số phiên điều trần công khai bắt đầu từ mùa đông năm nay và kéo dài sang mùa xuân, tiếp theo là một báo cáo tạm thời có thể được công bố vào mùa hè, với một báo cáo cuối cùng được công bố trước cuộc bầu cử giữa kỳ vào tháng 11. Cuộc bầu cử giữa kỳ là một mốc quan trọng đối với Ủy ban vì các nhà tiên đoán chính trị cho rằng đảng Cộng hòa sẽ giành lại được Hạ viện và sẽ dẹp bỏ Ủy ban ngay sau đó.

Ủy ban cũng dự kiến ​​sẽ tiếp tục thúc đẩy sự hợp tác từ các nhà lập pháp Cộng hòa, những người đã giao tiếp với Nhà Trắng vào ngày 6 tháng 1. Họ đã yêu cầu các Dân biểu Scott Perry (Pennsylvania) và Jim Jordan (Ohio) trả lời các câu hỏi, nhưng cả hai người đã đánh tiếng rằng họ sẽ không tuân theo yêu cầu.

Vấn đề liệu ủy ban có đủ thẩm quyền pháp lý để buộc các nhà lập pháp đương nhiệm thực hiện các yêu cầu của mình hay không dự kiến ​​sẽ là chủ đề của các cuộc tranh biện tại tòa trong những tháng tới.

Các thành viên Ủy ban bày tỏ tin tưởng rằng họ có thể vượt qua các rào cản tạo bởi các nhân chứng bất hợp tác cũng như các thách thức pháp lý khác và hoàn thành cuộc điều tra mà họ tin rằng sẽ ảnh hưởng đến cách người dân nhìn nhận vụ tấn công ngay cả trong thời điểm chia rẽ này của đất nước.

Bà Cheney, thành viên hội đồng Phó chủ tịch, nói với ABC News vào Chủ nhật: “Đây chính là điều đã tập hợp một nhóm chúng tôi từ những quan điểm chính sách rất khác nhau, nhưng lại đến cùng nhau vì vấn đề liên quan đến việc bảo vệ Hiến pháp, và điều đó mang lại cho tôi hy vọng.” ./.

Nguồn: 

The Jan. 6 committee: What it has done and where it is headed