Trong cố gắng tránh những sai lầm dù là nhỏ nhất, Bộ trưởng Tư pháp Merrick B. Garland có thể đã phạm phải một sai lầm lớn: kết cục phải chạy đua với thời gian.
Giống như hầu hết các quan chức ở Washington, ông Garland không tính đến sự hồi sinh chính trị của cựu Tổng thống Donald J. Trump sau cuộc bạo loạn ở Điện Capitol ngày 6 tháng 1 năm 2021.
Glenn Thrush và Adam Goldman, New York Times
22/03/2024
Sau khi tuyên thệ nhậm chức Bộ trưởng Tư pháp vào tháng 3 năm 2021, Merrick B. Garland đã tập hợp các trợ lý thân cận nhất để thảo luận về một chủ đề quá nhạy cảm mà không thể thảo luận trong các nhóm lớn hơn: khả năng các bằng chứng từ cuộc điều tra sâu rộng ngày 6 tháng 1 có thể nhanh chóng dẫn đến cựu Tổng thống Donald J. Trump và vòng thân cận của ông ta.
Vào thời điểm đó, một số người trong Bộ Tư pháp đang cố gắng tìm kiếm cơ hội xem xét mối quan hệ giữa những kẻ bạo loạn phò Trump đã tấn công Điện Capitol vào ngày 6 tháng 1 năm 2021 với các đồng minh của Trump đã cắm trại tại khách sạn Willard và có thể ngay cả bản thân ông Trump.
Ông Garland cho biết ông sẽ không đặt ra hạn chế nào đối với công việc của họ, ngay cả khi “bằng chứng dẫn đến Trump”, theo những người hiểu biết về một số cuộc trò chuyện được tổ chức trong những tháng đầu tiên ông nắm quyền.
Ông Garland nói: “Hãy lần theo mối liên kết đi lên,” và ông còn thêm một chỉ thị mà cuối cùng sẽ dẫn đến ngõ cụt: “Dò theo đồng tiền”.
Và như thế, Garland đã đặt ra tiến trình cho một cuộc điều tra kiên quyết và có phương pháp, dẫu đôi khi bị rối loạn và chậm trễ đến phát bực, để đưa ra bản cáo trạng của ông Trump về bốn tội danh can thiệp bầu cử vào tháng 8 năm 2023.
Câu chuyện về cách nó diễn ra như thế nào, dựa theo hàng chục cuộc phỏng vấn, là câu chuyện lột tả về ông Garland, một người hết mực nguyên tắc với một quyết tâm khôi phục tinh thần và sự độc lập của bộ tư pháp, đối ngược lại kẻ phá vỡ nguyên tắc đến tận cùng là ông Trump, người đang có ý định bẻ cong hệ thống pháp luật theo ý muốn cá nhân.
Ông Garland, 71 tuổi, cựu thẩm phán và công tố viên liên bang, đã tiến hành với sự thận trọng đặc trưng của sách vở, kiểm tra áp lực với mọi thủ đoạn pháp lý quan trọng, yêu cầu các công tố viên không được đi đường tắt và tuyên bố cuộc điều tra sẽ “cần bao nhiêu thời gian cũng được.”
Kết quả là các công tố viên và F.B.I. đã bỏ nhiều tháng làm theo phương pháp truyền thống của họ. Họ bắt đầu với những kẻ tép riêu và tiến dần lên - bất kể những chứng cứ rõ ràng, được thu thập đầy đủ về những hành động của chính Trump thực hiện, trước công chúng và đằng sau hậu trường, để giữ quyền lực sau khi cử tri từ chối nỗ lực tái tranh cử của ông.
Khi cố gắng tránh những sai lầm dù là nhỏ nhất, ông Garland có thể đã phạm phải một sai lầm lớn: không nhận ra rằng mình có thể phải chạy đua với thời gian. Giống như phần lớn giới chính trị và quan chức Washington, ông và nhóm của ông không trù tính đến sự hồi sinh chính trị của ông Trump sau ngày 6 tháng 1 và chiến thắng nhanh chóng của ông trong cuộc bầu cử sơ bộ tổng thống của Đảng Cộng hòa năm 2024, điều này đã làm phức tạp quá trình truy tố và vô tình tạo lợi thế cho cựu tổng thống tại các tòa án.
Một cựu quan chức Bộ Tư pháp cho biết vào năm 2021, “đơn giản là không thể tưởng tượng được” rằng ông Trump, người bị nhiều người trong đảng của ông khiển trách và kể như bị lưu đày tại Mar-a-Lago ở Florida, sẽ có thể lấy lại quyền áp đặt thời gian biểu của mình đối với lịch trình các cuộc điều tra.
Dân biểu Adam B. Schiff, Đảng viên Đảng Dân chủ của California, cho biết trong một cuộc phỏng vấn gần đây trên CNN: “Tôi nghĩ rằng sự chậm trễ đó đã góp phần dẫn đến tình trạng không có vụ xử nào trong số này có thể tiến hành.” Ông Schiff cho rằng cách tiến hành của Bộ Tư pháp là một yếu tố. Ông nói: “Bộ [Tư pháp] chịu một phần trách nhiệm đó.”
Quyết định của Tối cao Pháp viện sẽ xem xét tuyên bố của ông Trump về quyền miễn trừ của tổng thống trong vụ án hiện đã đe dọa đẩy phiên tòa đi sâu hơn vào mùa tranh cử hoặc xa hơn nữa, làm tăng khả năng cử tri sẽ đưa ra lựa chọn giữa ông Trump và Tổng thống Biden vào tháng 11 khi mà việc Trump có tội hay vô tội chưa được ngã ngũ.
Nó lại dấy lên một câu hỏi mà ông Garland đã trăn trở từ lâu: Điều gì đã làm mất nhiều thời gian đến vậy?
Bộ phải mất gần một năm để tập trung vào các hành động trong bản cáo trạng cuối cùng do Jack Smith đưa ra, vị cố vấn đặc biệt mà ông Garland sau này chỉ định giám sát việc truy tố: những lời dối trá có hệ thống về gian lận bầu cử, chiến dịch gây áp lực lên Phó Tổng thống Mike Pence , nỗ lực thay thế các đại cử tri hợp pháp của một số tiểu bang bằng những đại cử tri giả mạo.
Các quan chức tại Tòa Bạch Ốc của Biden trong chỗ riêng tư đã từ lâu bày tỏ sự kinh ngạc với tốc độ của ông Garland. Ủy ban tuyển chọn do Hạ viện thành lập vào năm 2021 để điều tra nguyên nhân dẫn đến cuộc bạo loạn ngày 6 tháng 1 đã đặt mục tiêu gần như rõ ràng là buộc Bộ Tư pháp theo đuổi vụ việc quyết liệt hơn và tại Georgia, một công tố viên địa phương đã đánh thẳng vào những nỗ lực của ông Trump nhằm lật ngược vụ thất cử ngay cả khi ông Garland chưa tuyên thệ nhậm chức.
Những người xung quanh ông Garland, cũng như những người khác được phỏng vấn cho bài viết này đã đồng ý phát biểu với điều kiện giấu tên để có thể thảo luận về các vấn đề của Bộ Tư pháp, nói rằng sẽ không có vụ kiện nào chống lại ông Trump nếu ông Garland đã không hành động dứt khoát. Và rằng bất kỳ nhận thức nào cho rằng Bộ đã biến ông Trump thành mục tiêu ngay từ đầu mà không tìm kiếm những con đường khác, sẽ khiến cuộc điều tra thất bại.
Cựu Phó Bộ trưởng Tư pháp Jamie S. Gorelick, người đã từng giao cho ông Garland, nguyên là trợ lý hàng đầu của bà, giám sát việc truy tố vụ đánh bom tại Oklahoma City năm 1995, cho biết: “Đừng nhầm lẫn giữa chu đáo với thận trọng quá mức. Ông ấy không hề sợ hãi. Bạn có thể thấy qua chuyện xưa đó (chuyện điều tra vụ đánh bom tại Oklahoma City), và bạn có thể thấy nó khi ông ấy cho phép lục soát Mar-a-Lago.”
Các đồng minh của ông Garland chỉ ra rằng vào mùa hè năm 2021, bộ trưởng tư pháp và cấp phó đầy quyền lực của ông, Lisa O. Monaco, đã thất vọng với tốc độ công việc đến mức họ đã thành lập một nhóm để điều tra các đồng minh của Trump đã tập trung tại Khách sạn Willard trước ngày 6 tháng 1 – gồm có John Eastman, Boris Epshteyn, Rudolph W. Giuliani và Roger J. Stone Jr. – và những mối liên hệ có thể có với Nhà Trắng của Trump.
Nhưng một loạt các yếu tố, một số nằm trong tầm kiểm soát của ông Garland, một số khác thì không, đã làm mọi thứ chậm lại.
Các lãnh đạo Bộ tin rằng cách tốt nhất để biện minh cho việc truy tố ông Trump và những kẻ âm mưu tại Willard là tìm ra mối liên hệ tài chính giữa họ và những kẻ bạo loạn – bởi vì họ cho rằng nó sẽ đơn giản hơn và ít rủi ro hơn so với một vụ án dựa trên cáo buộc can thiệp bầu cử chưa được kiểm chứng, theo những người có hiểu biết về tình hình. Nhưng cách tiếp cận truyền thống đó, dựa vào ký ức của cơ quan công tố, đã mang lại rất ít kết quả.
Cũng có vấn đề trong bộ phận Bộ Tư pháp lãnh đạo cuộc điều tra là văn phòng luật sư Hoa Kỳ ở Washington. Văn phòng đang gặp khó khăn bởi các vấn đề nhân sự và oằn mình trước sức nặng của việc xác định và truy tố những kẻ gây bạo loạn trong ngày 6 tháng 1 - một cuộc điều tra đã trở thành cuộc điều tra lớn nhất từng được bộ thực hiện.
Ông Garland và nhóm của ông đã sớm quyết định sẽ không trực tiếp kiểm soát cuộc điều tra, như bộ từng làm sau vụ đánh bom tại Oklahoma City.
Và trong phần lớn thời gian của năm 2021, văn phòng luật sư Hoa Kỳ lúc đầu ưu tiên truy tố các thành viên chủ chốt của nhóm Proud Boys và nhóm Oath Keepers, những nhóm cực hữu đóng vai trò quan trọng trong vụ tấn công, với tội danh âm mưu nổi loạn.
Thời gian sẽ trả lời liệu ông Garland và bà Monaco có đưa ra những quyết định đúng đắn trong khoảng thời gian trước khi họ chuyển cuộc điều tra sang cho ông Smith, người trong vòng 8 tháng đã đưa ra không chỉ bản cáo trạng về vụ bầu cử mà còn cả các cáo buộc riêng biệt chống lại ông Trump vì tội xử lý sai tài liệu mật.
Nhưng giống như nhiều người trước họ, ông Garland và nhóm của ông dường như đã đánh giá thấp khả năng tái tạo và đột phá của ông Trump, trong trường hợp này là bằng cách gây trì hoãn.
Một khởi đầu không vững chắc: Từ tháng 1 đến tháng 3 năm 2021
Vào ngày 6 tháng 1 năm 2021, ông Garland đang ở trong văn phòng gác mái của mình ở ngoại ô Maryland, soạn thảo bài phát biểu mà ông sẽ đưa ra vào ngày hôm sau tại Delaware khi ông Biden chuẩn bị giới thiệu ông là người được ông chọn làm bộ trưởng tư pháp.
Bài phát biểu của ông sẽ xoáy vào việc thiết lập lại “trật tự bình thường” sau 4 năm hỗn loạn của Trump. Khi Garland tạm nghỉ, ông mở xem đoạn phát trực tiếp cảnh những kẻ bạo loạn đột nhập Điện Capitol và nhanh chóng nhận ra rằng ông sẽ cần phải sửa lại không chỉ bài phát biểu mà còn cả cách tiếp cận công việc của mình.
Cho đến sáng hôm sau, khi vợ ông lái xe chở ông đến Wilmington, Garland vẫn đang chỉnh sửa bài phát biểu của mình. Hôm đó, trước mắt của Biden, một người ông không biết nhiều trước đó, Garland phát biểu rằng pháp quyền là “nền tảng chính yếu của nền dân chủ của chúng ta.”
Vào tháng 2, trong khi ông Garland chờ đợi sự chuẩn nhận của Thượng viện, J.P. Cooney, một công tố viên kỳ cựu tại văn phòng luật sư Hoa Kỳ, người điều hành nhóm điều tra những kẻ cầm đầu cuộc bạo loạn, đã soạn thảo một đề xuất nhằm đẩy nhanh các yếu tố của cuộc điều tra. Nó cũng sẽ bao gồm việc thu giữ điện thoại của ông Stone, một cộng sự lâu năm của Trump, một thành viên của nhóm đã cắm trại tại khách sạn Willard trước ngày 6 tháng 1 để lên chiến lược về cách giữ ông Trump tại vị.
F.B.I. và Bộ Tư pháp đã bỏ lỡ kế hoạch của ông Cooney.
Vào năm 2019, ông Cooney đã truy tố ông Stone vì cản trở cuộc điều tra của quốc hội, chỉ để rồi những người được Trump bổ nhiệm đã can thiệp để đề nghị mức án thấp hơn cho Stone – trước khi ông Trump hủy bỏ nó. Một số người ở Bộ lo lắng rằng ông Cooney có thể chỉ đang cố gắng giải quyết công việc dở dang trước kia (chứ không phải điều tra chuyện 6/1 sau này), theo như lời hai cựu quan chức giờ đã tin rằng những nghi ngờ đó đã đặt nhầm chỗ.
Trong vài tháng tiếp theo, cuộc điều tra về nhóm Willard, do ông Cooney dẫn đầu, đã nhường chỗ cho một nỗ lực nổi bật, có rủi ro cao khác: soạn thảo các cáo trạng buộc tội âm mưu phản loạn chống lại các thủ lĩnh của các nhóm Oath Keepers và nhóm Proud Boys vì vai trò của bọn này trong cuộc tấn công Điện Capitol.
Lên các bậc thang: Tháng 4 đến tháng 10 năm 2021
Giống như hầu hết các Bộ trưởng Tư pháp, ông Garland không nhúng tay vào việc đưa ra quyết định hàng ngày. Thay vào đó, ông sẽ truyền đạt những quan điểm của mình về cuộc điều tra ngày 6 tháng 1 vào mỗi tối thứ Năm hàng tuần trong cuộc họp giao ban với nửa tá trợ lý. Nhóm bao gồm L. Rush Atkinson, cố vấn cấp cao của ông Garland, người từng có những đóng góp giá trị và hiểu biết sâu sắc trong công việc ông đã làm cho cố vấn đặc biệt Robert S. Mueller III.
Các cuộc họp thường kéo dài hàng giờ trong lúc ông Garland đặt ra nhiều câu hỏi. Một câu hỏi được đặt ra từ rất sớm là: Liệu ông Trump đã đưa ra những tuyên bố đáng buộc tội trong cuộc họp tại Phòng Bầu dục vào tháng 12 năm 2020 khi nhóm của ông thảo luận về việc lật ngược kết quả thắng cử của Biden?
Bà Monaco, 56 tuổi, một cựu quan chức an ninh quốc gia Bạch Cung thời Obama, đã được bổ nhiệm chức Phó Bộ trưởng Tư pháp vào tháng 4 năm 2021. Cho dù bà tán thành cách tiếp cận thận trọng, từng bước của sếp Garland, bà là người có nhận thức sâu sắc hơn về quan điểm chính trị và rất được nhóm tiếp quản của Biden tin tưởng đến mức bà đã được chọn cho chức vụ đó vài tuần trước khi ông Garland được chọn vào chức vụ Bộ trưởng.
Bà nói rõ rằng cuộc điều tra Willard phải là ưu tiên hàng đầu.
Sự lo lắng về cuộc điều tra ngày càng gia tăng trong một số công tố viên tại văn phòng Công tố Hoa Kỳ, một số tại trụ sở Bộ Tư pháp và cuối cùng là tại Bạch Cung.
Kế đó là một phát súng cảnh cáo công khai. Ngày 30/6, đảng Dân chủ nắm đa số tại Hạ viện đã bỏ phiếu thành lập ủy ban điều tra vụ 6/1, với các đội được giao nhiệm vụ điều tra âm mưu cử tri giả và nỗ lực lật ngược cuộc bầu cử của ông Trump.
Đây không phải là hoạt động kiểu từ dưới đi lên, dò-theo-dòng-tiền: Họ nhắm thẳng vào vòng thân cận của ông Trump, đưa ra một trong những trát đòi hầu tòa đầu tiên cho chánh văn phòng cuối cùng của Trump là Mark Meadows. Vào cuối năm đó, ủy ban đã nói rõ rằng một trong những mục tiêu của họ là buộc ông Garland phải khẩn trương hơn trong cuộc điều tra của Bộ Tư pháp, gợi ý rằng ủy ban có thể chuyển đến Bộ Tư pháp các đề nghị truy tố hình sự về các cáo buộc can thiệp bầu cử.
Các quan chức Bộ Tư pháp kịch liệt phủ nhận rằng áp lực bên ngoài đã thúc đẩy họ hành động nhanh hơn và cho rằng các quyết định của họ được thúc đẩy chỉ thuần túy bởi việc thu thập bằng chứng.
Nói gì thì nói, họ đã tăng tốc độ.
Theo những người hiểu biết về tình hình, đến tuần thứ ba của tháng 6 năm 2021, ông Garland quyết định rằng các nhà điều tra đã thu thập đủ bằng chứng để biện minh cho việc phân bổ thêm nguồn lực vào cuộc điều tra Willard.
Thông tin liên lạc nội bộ cho thấy các lãnh đạo của Oath Keepers đã cố gắng liên lạc với Nhà Trắng trong những ngày trước cuộc tấn công. Ông Giuliani, người đã bị F.B.I tịch thu điện thoại vào tháng Tư trong một cuộc điều tra riêng biệt khác, dường như có liên quan. Các lãnh đạo Bộ đã nhận ra rằng quan chức Bộ Tư pháp của Trump, Jeffrey Clark, người có vai trò then chốt như được tường trình bởi các báo cáo tin tức từ nhiều tháng trước đó, là nhân vật trung tâm.
Nhưng Garland cho rằng văn phòng công tố Hoa Kỳ, nơi được cho là điều phối cuộc điều tra, không có đủ băng thông để thực hiện việc đó, theo lời những người có dịp nói chuyện với ông.
Ông phàn nàn về việc thiếu thông tin cập nhật về cuộc điều tra. Trong một cuộc họp, bà Monaco thiếu kiên nhẫn đã ngắt lời các công tố viên để hỏi: “Được rồi, nhưng từ giờ đến ngày lễ Lao động, chúng ta sẽ giải quyết được tất cả những vấn đề này đến đâu?”
Vào cuối tháng 6, ông Garland, bà Monaco và một số trợ lý quyết định họ cần thực hiện một bước đi mạnh mẽ: thành lập một nhóm độc lập, tách biệt khỏi nhóm ban đầu của ông Cooney, đang nhận nhiệm vụ điều tra những kẻ âm mưu ở Willard, và không bị giới hạn việc leo thang lên tới Trump nếu có đủ bằng chứng chứng tỏ điều đó hợp lý.
Họ không muốn có quá nhiều người biết về nó. Vì vậy, họ đặt cho nó một cái tên nhạt nhẽo: “Đơn vị Điều tra”.
Sau đó mọi thứ dường như lại bị đình trệ.
Nhiều công tố viên kỳ cựu đã được điều động để giải quyết các vụ án quanh vụ bạo loạn và việc tuyển dụng nhân sự mới đã mất nhiều thời gian hơn dự kiến. Theo các cựu quan chức, trong khi đó, bà Monaco chuyển chú tâm sang việc tái tổ chức văn phòng công tố Hoa Kỳ đang quá tải ở Washington.
Ông Garland bận cân nhắc về một vấn đề quan trọng nhưng không trực tiếp nhắm vào ông Trump: liệu có nên sử dụng đạo luật âm mưu nổi loạn có sức mạnh mang tính biểu tượng nhưng ít được sử dụng vào việc truy tố các thủ lĩnh nhóm Proud Boys và nhóm Oath Keepers. Sau nhiều tuần tranh luận nội bộ, ông đã chấp nhận sử dụng đạo luật này.
Đơn vị điều tra không bắt đầu hoạt động mãi cho đến tháng 11 năm 2021, hơn bốn tháng sau khi thành lập.
Bước ngoặt: Tháng 10 đến tháng 12 năm 2021
Người được chọn để điều hành đơn vị điều tra là Thomas P. Windom, một công tố viên liên bang chuyên nghiệp ở Maryland, người vừa giành được hai chiến thắng ấn tượng trong các vụ án nổi tiếng chống lại những người theo chủ nghĩa da trắng thượng đẳng.
Ông Windom là người năng nổ, kín tiếng và, theo quan điểm của ông Garland, hơi khó chấp nhận các cuộc tấn công đảng phái - cha ông từng là phó thống đốc Cộng hòa của tiểu bang Alabama.
Sự xuất hiện của ông hiện được coi là một bước ngoặt lớn. Nhưng vào lúc đó, các đồng nghiệp của ông không rõ ông phải làm gì.
Ông Windom xuất hiện tại văn phòng công tố Hoa Kỳ mà không hề phô trương hay giải thích nhiều. Ông thậm chí còn không có văn phòng riêng. Rất ít đồng nghiệp mới của ông biết ông là ai. Các đặc vụ tại văn phòng thực địa của F.B.I. chỉ biết đến sự tồn tại của ông khi ông bắt đầu yêu cầu cung cấp hồ sơ.
Windom thường mập mờ về nhiệm vụ của mình nhưng lại rất hoạt bát, có phần hơi dễ tính - với thói quen sửa lỗi cho những người gọi ông là “Tom” thay vì “Thomas”. Nhưng mọi chuyện nhanh chóng trở nên rõ ràng rằng ông Windom đang đặt những câu hỏi có tầm nhìn tổng thể về Trump và nhóm thân cận của ông ta, đồng thời rằng Windom có được sự hỗ trợ của các lãnh đạo bộ.
Ông đã áp dụng chỉ thị dò-theo-dòng-tiền được sử dụng trong hầu hết các vụ án tội phạm có tổ chức và giới cổ cồn trắng (white-collar), bao gồm cả vụ truy tố Enron vào đầu những năm 2000 đã xác định sự nghiệp ban đầu của bà Monaco.
Tuy nhiên, các công tố viên càng đào sâu thì dường như họ càng thấy ít dính dáng tới tiền bạc.
Ban đầu, có vẻ như Proud Boys và Oath Keepers, thông đồng với một số người trong vòng kết nối của ông Trump, cấp vốn cho việc đi lại và ăn ở cho các đồng minh, với mục đích ngăn chặn việc chứng nhận cuộc bầu cử. Theo những người quen thuộc với tình hình, ông Windom lúc đó có ý định tìm hiểu xem liệu ông Stone và người sáng lập Infowars là Alex Jones có liên quan đến một âm mưu tài trợ rộng lớn hơn hay không.
Thực tế đơn giản hơn thế. Hầu hết những kẻ bạo loạn đều tự lái xe đến Washington, tự bỏ túi trả tiền vé máy bay và khách sạn, ngủ bờ ngủ bụi, hoặc thành lập các trang web gây quỹ cộng đồng.
Khi một năm sắp kết thúc, ban lãnh đạo của bộ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc hướng cuộc điều tra vào những vùng nước đầy biến động, chưa từng chạm chân: Họ chuyển trọng tâm sang gian lận bầu cử.
Ván cuối: Tháng 1 đến tháng 11 năm 2022
Vào tháng 1 năm 2022, ông Garland tuyên bố ý định truy đuổi bất kỳ ai có liên quan đến ngày 6 tháng 1 “cho dù họ có mặt vào ngày hôm đó hay chịu trách nhiệm hình sự về hành vi tấn công nền dân chủ của chúng ta”. Bà Monaco đã công khai xác nhận bộ đang điều tra việc gửi giấy chứng nhận đại cử tri giả mạo qua đường bưu điện.
Ở hậu trường, ông Windom đã bắt đầu hợp tác với các nhà điều tra từ các cơ quan khác, bao gồm cả Bưu điện, để lần theo dấu vết của các cử tri giả. Ông cũng hợp tác với tổng thanh tra Bộ Tư pháp, khi ông này bắt đầu điều tra ông Clark.
Cho đến thời điểm đó, F.B.I. hầu như vẫn đứng bên lề, giao lại phần lớn công việc ban đầu cho các quan chức tiểu bang. Nhưng đến cuối năm 2021, Paul M. Abbate, Phó giám đốc F.B.I., nói với các quan chức thực thi pháp luật cấp cao rằng nói chung, cơ quan này hỗ trợ cuộc điều tra.
Sau đó, ông xếp cũ của ông Windom ở Maryland, Jonathan Lenzner, được bổ nhiệm làm chánh văn phòng cho giám đốc F.B.I. Christopher A. Wray, mở ra cho công tố viên Windom đường dây trực tiếp tới các cấp cao nhất của văn phòng. Ông Wray cũng chỉ thị cho các cấp phó bảo đảm rằng ông Windom có mọi thứ ông cần.
Đến tháng 4, văn phòng thực địa ở Washington cuối cùng đã soạn thảo một bản thông tư điều tra cần thiết để khởi tố vụ án cử tri giả, với sự đồng ý của ông Wray và ông Garland.
Dấu hiệu đầu tiên cho thấy ông Windom đang nhắm vào ông Trump và nửa tá đồng minh, những người sau này bị liệt kê trong bản cáo trạng trong danh sách đồng phạm không bị buộc tội là một loạt trát đòi hầu tòa do đại bồi thẩm đoàn ở Washington đưa ra.
Trong vài tháng tiếp theo, các đặc vụ và công tố viên liên bang đã nhận được lệnh khám xét và thu giữ điện thoại của ông Clark và ông Eastman cũng như của ông Epshteyn và Mike Roman, một chiến lược gia chiến dịch từng là giám đốc hoạt động Ngày Bầu cử cho chiến dịch tranh cử 2020 của Trump.
Không rõ ông Garland chính thức phê duyệt cuộc điều tra ông Trump vào khi nào. Nhưng nhóm của ông Windom đã bắt đầu đưa ra trát đòi, bao gồm yêu cầu về nhật ký điện thoại, lịch trình và bản thảo bài phát biểu của tổng thống trước tháng 5 năm 2022, và có thể sớm hơn. Đến mùa hè, Bộ đã trực tiếp hỏi các nhân chứng về hành động của tổng thống.
Nhưng đến lúc này, chiến lược cản trở và trì hoãn của ông Trump đã được triển khai. Quá trình điều tra bị chậm lại do cần phải giải quyết các vấn đề pháp lý phức tạp, đặc biệt là với các khiếu nại về đặc quyền hành pháp và đặc quyền giữa luật sư và thân chủ khi đụng đến tài liệu trên điện thoại bị tịch thu của các đồng minh của ông Trump. Bộ Tư pháp đã thành lập một nhóm công tố viên bí mật, cuối cùng thuê hơn chục luật sư để xem xét các tài liệu có khả năng được bảo vệ bởi đặc quyền, bao gồm cả các email.
Nhóm này được biết trong nội bộ qua mật danh “Coconut” và theo những người quen thuộc với kế hoạch này, nhóm được lãnh đạo bởi một công tố viên từ Portland, Oregon, và là người duy nhất được phép nói chuyện với nhóm của ông Windom.
Các hoạt động của bộ, dù đáng kể và sâu rộng, đã bị lu mờ bởi ủy ban ngày 6 tháng 1 vào mùa hè năm 2022, khi họ công khai trình bày câu chuyện về nỗ lực lật ngược cuộc bầu cử đã được lập hồ sơ kỹ lưỡng với nhiều nhân chứng trong cuộc.
Các công tố viên, vốn quen làm việc trong bóng tối và theo nhịp độ riêng của mình, đã theo dõi một số nhân chứng tiềm năng trả lời các câu hỏi trên màn hình.
Ông Garland đã nói đi nói lại rằng các phiên điều trần không ảnh hưởng gì đến cuộc điều tra Trump. Bộ chỉ được thúc đẩy bởi nhu cầu “làm đúng”, đòi hỏi phải “tưởng tượng những sai lầm mà chúng ta có thể mắc phải và bảo đảm rằng chúng ta không mắc phải chúng”, như lời ông phát biểu tại một hội nghị hiệp hội luật sư gần đây.
Nhưng áp lực rõ ràng đang tăng lên. Điều mà nhóm của ông Windom muốn nhất là hàng trăm bản ghi chép thô của các cuộc phỏng vấn của ủy ban, thứ mà hội đồng từ chối chuyển giao nhanh chóng.
Ủy ban không đưa ra cáo buộc hình sự ngay lập tức, nhưng các thành viên hầu như không ngại trao lạingọn đuốc cho ông Garland. “Bộ Tư pháp không cần phải chờ đợi,” Dân biểu Cộng hòa Liz Cheney của tiểu bang Wyoming, người lớn tiếng ủng hộ việc truy tố ông Trump, cho biết vào thời điểm đó.
Nhưng rồi vẫn phải chờ. Nhóm của ông Windom đang gặp phải những rào cản pháp lý do ông Trump và các đồng minh của ông dựng lên. Một loạt cuộc chiến pháp lý căng thẳng diễn ra trong những tháng tiếp theo với 25 nhân chứng được đại bồi thẩm đoàn liên bang triệu tập trong vụ án. Những nhân chứng đó khẳng định đặc quyền hành pháp hoặc các lý do khác để không làm chứng - cho đến nay là yếu tố tốn thời gian và khó chịu nhất của cuộc điều tra, theo quan điểm của các quan chức hiện tại và trước đây.
Lại có một điều ngạc nhiên khác. Bất chấp các phiên điều trần bom tấn của ủy ban Hạ viện, ông Trump vẫn giành được quyền lực chính trị. Vào ngày 15 tháng 11 năm 2022, ông chính thức tuyên bố sẽ là ứng cử viên để giành lại chức vụ tổng thống.
Ba ngày sau, ông Garland, tuân theo các quy tắc nhằm bảo vệ những người được bổ nhiệm chính trị khỏi bị cáo buộc can thiệp bầu cử, đã tuyên bố lựa chọn ông Smith làm cố vấn đặc biệt. Đến lúc này, bộ tư pháp đang phải chạy đua với thời gian.
Vài tuần trước đó, ông Smith được lái xe đưa vào tận khoản sân đá cuội của bộ và rảo bước vào văn phòng của ông Garland, nơi ông được hỏi ông có thể bắt đầu nhanh như thế nào.
Ông Smith cho ông Garland biết ông muốn tiến nhanh, đồng thời báo hiệu ý định thu dụng ông Windom, nhằm tiết kiệm thời gian và công sức.
Sau khi trở lại The Hague, nơi ông làm công tố viên tội phạm chiến tranh, ông Smith đã bị một chiếc xe tay ga tông khi đang đi xe đạp và bị gãy xương chân. Trong mấy ngày lo lắng, người ta thực sự lo lắng liệu ông có bình phục kịp thời để nhận việc hay không. Nhưng ông ta đã khỏe lại và đã quay về Washington vào dịp Giáng sinh, đi lại vẫn còn cần cái khung tập đi.
Khoảng bảy tháng sau, ông Windom, với nụ cười nửa miệng, đã so sánh với ông Trump, người đã cau mày với ông trên chiếc bàn trong tòa án trầy xước khi ông bị buộc tội âm mưu lật đổ quá trình chuyển giao quyền lực một cách hòa bình.
Ông Smith quan sát từ chiếc ghế dài gần đó, thỉnh thoảng liếc nhìn đồng hồ trên tường./.
Nguồn: https://www.nytimes.com/2024/03/22/us/politics/trump-jan-6-merrick-garland.html
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét